Zapalenie gardła to infekcja błon śluzowych w obrębie górnego odcinka dróg oddechowych. Dość często towarzyszy jej zapalenie migdałków podniebiennych, które potęgują nieprzyjemne dolegliwości. Objawem choroby są ból, uczucie podrażnienia oraz utrudnione przełykanie. Jak sobie poradzić z chorobą?
Zapalenie gardła – przyczyny infekcji
Stan zapalny gardła powstaje w wyniku zakażenia patogenami, które pokonują bariery ochronne organizmu. Dostają się one do niego drogą kropelkową, poprzez bezpośredni kontakt z chorym, czy też przez kontakt z zakażonymi przedmiotami (na których przez jakiś czas żyją patogeny), a następnie dotykanie twarzy, oczu i ust "brudnymi" rękoma. Za rozwój infekcji mogą odpowiadać:
- wirusy (np. wirus EBV wywołujący mononukleozę, wirus grypy, opryszczki wywołującej opryszczkowe zapalenie gardła, rhinowirusy, adenowirusy i koronawirusy),
- bakterie (np. paciorkowce wywołujące paciorkowcowe zapalenie gardła, czyli anginę, czy też atypowe bakterie z rodzaju mykoplazma),
- grzyby (zazwyczaj drożdżaki).
Warto pamiętać, że wirusowe zapalenie gardła występuje znacznie częściej niż bakteryjne i grzybicze. To ostatnie zazwyczaj rozwijają się u osób z obniżoną odpornością, po antybiotykoterapii, palących papierosy czy cierpiących na nieleczoną cukrzycę.
Jakie są inne przyczyny bólu gardła?
Przyczyny zapalenia gardła nie zawsze muszą być efektem zarażenia patogenami. Za stan zapalny mogą odpowiadać również:
- alergie - np. na kurz czy pyłki,
- nowotwory,
- substancje drażniące (np. dym papierosowy, opary chemiczne, smog),
- nadmierne wykorzystywanie głosu (długotrwałe mówienie, krzyczenie, śpiewanie),
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- zażywanie niektórych leków.
Oprócz powyższych czynników problemy z gardłem mogą być wynikiem zaburzeń fizjologicznych. Wśród nich warto wymienić:
- przerost błon śluzowych,
- przerost migdałków,
- niedoczynność tarczycy (wywołującą zaburzenia hormonalne),
- astmę oskrzelową,
- choroby zatok (np. zapalenie zatok),
- refluks żołądkowy - czyli cofanie się kwasu żołądkowego do przełyku i gardła.
Dodatkowo niekorzystny wpływ na stan gardła ma długotrwałe przebywanie w klimatyzowanych wnętrzach. Klimatyzowane powietrze jest suche, przez co może powodować przesuszanie błon śluzowych, czyniąc je podatnymi na infekcje. W jaki sposób? Otóż wysuszone błony śluzowe narażone są na uszkodzenia mechaniczne (np. pęknięcia), które umożliwiają patogenom wniknięcie do organizmu. Powodują także zmniejszenie aktywności białek obronnych.
Zapalenie gardła – objawy infekcji
Objawy zapalenia gardła mogą manifestować się różnymi dolegliwościami, w zależności od przyczyny powstania choroby. Zazwyczaj jednak infekcja objawia się:
- silnym bólem gardła, potęgującym się w czasie przełykania,
- "drapaniem" i podrażnieniem gardła, zwłaszcza w początkowej fazie infekcji,
- zaczerwienieniem błony śluzowej gardła i jej obrzękiem,
- uczuciem suchości w jamie ustnej i gardle,
- powiększeniem migdałków i pojawiającym się na nich nalotem,
- chrypką i problemami z mówieniem,
- możliwą przejściową utratą głosu oraz powiększeniem węzłów chłonnych.
Bardzo często infekcji gardła towarzyszą i inne dolegliwości, będące następstwem choroby. Wymienić tu należy:
- kaszel,
- katar,
- gorączkę,
- bóle głowy,
- zmęczenie,
- brak apetytu.
Zapalenie gardła - wirusowe czy bakteryjne?
Infekcje bakteryjne gardła różnią się od infekcji wirusowych. Przede wszystkim infekcja wirusowa trwa krócej niż bakteryjna. Krócej też trwa stan podgorączkowy, a temperatura ciała jest niższa, niż w przypadku choroby wywołanej bakteriami i nie przekracza 38°C. Bakteryjnemu zapaleniu gardła rzadko natomiast towarzyszy katar i kaszel, jak ma to miejsce w przypadku zapalenia gardła wywołanego wirusami.
Infekcję wirusową i bakteryjną łączy zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej gardła, a dość często także i migdałków. W przypadku wirusowego zapalenia gardła zazwyczaj nie są one pokryte nalotem, jak ma to miejsce w przypadku infekcji bakteryjnej. Jej z kolei towarzyszy kłujący, ostry ból gardła, bardzo często będący jednym z objawów rozwijającej się anginy.
Gdy stan zapalny gardła wywołują bakterie, ból jest zazwyczaj silny, utrudnia przełykanie, a nawet uniemożliwia przyjmowanie pokarmów. Dodatkowo przy zakażeniu bakteryjnym mogą pojawić się nudności, wymioty, wysoka gorączka oraz ból i powiększenie węzłów chłonnych. Mogą też wystąpić ropne nacieki na migdałkach oraz tylnej ścianie gardła. Objawy bakteryjnego zapalenia gardła pojawiają się nagle i szybko postępują. W przypadku wirusów choroba rozwija się wolniej i daje mniej dokuczliwe objawy.
To właśnie powyższe cechy pozwalają odróżnić wirusowe zapalenie gardła od bakteryjnego.
Jak długo trwa ostre zapalenie gardła?
Pierwsze objawy zapalenia gardła pojawiają się do około 48 godzin od zakażenia. Czas trwania choroby uzależniony jest natomiast od rodzaju wywołującego ją patogenu oraz od naszej własnej odporności immunologicznej.
- Infekcja gardła o podłożu wirusowym trwa zazwyczaj do 7 dni. Po tym czasie choroba gardła ustępuje, zazwyczaj także wtedy, gdy nie jest leczona.
- Infekcja bakteryjna może trwać dłużej - około 10 dni lub więcej. Zazwyczaj wymaga podania leków.
- Grzybicze zapalenie gardła może utrzymywać się nawet kilkanaście dni i wymaga stosowania leków.
- W przypadku pozostałych przyczyn - fizjologicznych czy środowiskowych, stan gardła zazwyczaj poprawia się po wyeliminowaniu czynnika szkodliwego.
Zapalenie gardła – domowe sposoby leczenia
Podczas wirusowego i bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków wskazane jest spożywanie dużej ilości płynów, aby nawilżać błonę śluzową. Łagodzi to podrażnienie oraz pozwala zachować jej funkcjonalność. Warto też sięgać po zioła, np. rumianek oraz szałwię, które mają właściwości przeciwzapalne i kojące. Należy także unikać spożywania ostrych potraw i przypraw, palenia papierosów czy spożywania alkoholu. Istotne jest także ograniczenie spożywania gorących płynów. Domowe sposoby na ból gardła to także spożywanie miodu, który ma działanie przeciwbakteryjne. Równie wskazany jest czosnek, który łagodzi ból gardła. Właściwości przeciwzapalne wykazuje z kolei imbir i mięta pieprzowa. Pomocne jest także płukanie gardła np. naparem z rumianku, który działa przeciwbakteryjne.
Zapalenie gardła – leczenie farmakologiczne
Farmakologiczne leczenie zapalenia gardła zależy od przyczyny powstania infekcji.
- W przypadku stanu zapalnego wywołanego bakteriami dość często konieczne jest podanie choremu antybiotyków (zwłaszcza w przypadku ropnego zapalenia gardła). Będą one jednak zupełnie nieskuteczne w przypadku wirusów.
- Na zapalenie gardła o etiologii wirusowej stosuje się leczenie objawowe, a choremu zaleca się wypoczynek. Tego rodzaju zapalenie gardła najczęściej wywoływane jest przez wirusy samolimitujące się i rzadko wymaga podawania leków przeciwwirusowych.
- Na choroby gardła wywołane grzybami, choremu podaje się leki przeciwgrzybicze (zazwyczaj z grupy azoli). Niestety infekcje grzybicze mają tendencję do nawracania.
Bez względu na przyczynę infekcji chorzy powinni sięgać po leki, które poprawią ich stan i ułatwią zdrowienie. Wśród farmaceutyków należy wymienić tabletki do ssania, mające działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, a także nawilżające. Zalecane jest również stosowanie syropów lub aerozoli do gardła, zawierających substancje odkażające lub przeciwbólowe (np. lidokainę). Jeśli chorobie towarzyszy wysoka gorączka oraz ogólne dolegliwości bólowe, można stosować leki przeciwzapalne i przeciwbólowe jak ibuprofen lub paracetamol (choć ten drugi nie wykazuje właściwości przeciwzapalnych).
Pamiętajmy, że w przypadku silnych dolegliwości bólowych, nawracaniu choroby lub braku poprawy mimo długotrwałego stosowania leków, powinniśmy udać się do lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie.
Przewlekłe zapalenie gardła - objawy
Zazwyczaj zapalenie gardła to stan krótkotrwały, który mija po wyleczeniu. Zdarzają się jednak osoby, które cierpią na przewlekłe zapalenie gardła. Jest to stan długotrwałego podrażnienia błony śluzowej, któremu towarzyszy stałe uczucie przeszkody w gardle i konieczność jej odkrztuszania. Tego rodzaju stan zapalny dzieli się na:
- proste zapalenie gardła - z dużą ilością gęstej wydzieliny i z atakami kaszlu,
- zanikowe - z dużą ilością gęstej wydzieliny na tylnej ścianie gardła, powodującej ataki kaszlu w nocy oraz z pogrubiałą i zaczerwienioną błoną śluzową,
- przerostowe - powodujące uczucie przeszkody w gardle i z obecnością powiększonych grudek chłonnych.
Przyczyną przewlekłego zapalenia gardła może być narażenie na jakiś czynnik środowiskowy (np. dym tytoniowy) lub obecność chorób przewlekłych, jak cukrzyca, refluks czy niewydolność serca. Może być także efektem częstych, nawracających infekcji bakteryjnych i wirusowych. Jest to choroba mogąca trwać wiele lat z okresami przerw.
Jak rozpoznać anginę?
Zapalenie migdałków i błony śluzowej gardła to inaczej angina. Wywołują ją paciorkowce. Jej objawem jest wysoka gorączka, wymioty (głównie u dzieci), złe samopoczucie, dolegliwości bólowe o podłożu kostno-stawowym oraz silny ból gardła utrudniający połykanie czy mowę. Dwie doby po zarażeniu na migdałkach pojawiają się ropne naloty. Powikłania anginy potrafią być poważne. Oprócz zapalenia błony śluzowej gardła może bowiem pojawić się gorączka reumatyczna, czy zapalenie nerek. Może także pojawić się ropień zagardłowy, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych czy nawet opon mózgowo-rdzeniowych. Anginę leczy się antybiotykami (amoksycyliny). Warto pamiętać, że za anginę odpowiadają zazwyczaj paciorkowce, rzadziej gronkowce, pneumokoki lub wirusy (rhinowirusy, adenowirusy).
Opryszczkowe zapalenie gardła
Zdarza się, że zapalenie gardła może mieć swoją przyczynę w wyniku uaktywnienia się wirusa opryszczki zwykłej Herpes Simplex typu 1 lub 2. Jej objawami są bolesne pęcherzyki pojawiające się na gardle oraz na migdałkach, łukach podniebiennych i tylnej ścianie gardła. Przed ich wystąpieniem chorzy mają objawy grypopodobne, w tym gorączkę. Opryszczką można zarazić się przez bezpośredni kontakt z chorym. Wirus ujawnia się najczęściej podczas osłabienia organizmu. W przypadku tej infekcji stosuje się leczenie objawowe, jak również zalecane jest stosowanie leków przeciwwirusowych. Infekcja trwa około tygodnia, jednak leczenie powstałych owrzodzeń może zająć około 2 tygodni.
