Czym jest egzema?
Egzema, znana również jako wyprysk atopowy, to przewlekła choroba skóry charakteryzująca się stanem zapalnym skóry, intensywnym swędzeniem oraz różnorodnymi zmianami skórnymi, takimi jak zaczerwienienie, suchość i pęcherzyki. Najczęstszą formą jest atopowe zapalenie skóry (AZS), które często występuje u dzieci, ale może pojawić się także u dorosłych. Egzema skóry ma podłoże genetyczne, immunologiczne i może być zaostrzona przez czynniki zewnętrzne, takie jak alergeny, substancje drażniące (detergenty, mydła) czy czynniki środowiskowe. Choć egzema nie jest chorobą zakaźną, jest schorzeniem przewlekłym, które może się nasilać, jeśli nie jest odpowiednio leczona. Kluczową rolę odgrywa odpowiednia pielęgnacja skóry oraz unikanie czynników wywołujących objawy.
Przyczyny egzemy – dlaczego się pojawia?
Przyczyny egzemy są złożone i obejmują interakcje czynników genetycznych, immunologicznych oraz środowiskowych. Oto główne powody wystąpienia egzemy:
- Genetyka: Skłonność do egzemy, zwłaszcza atopowego zapalenia skóry, może być dziedziczona. Osoby z historią alergii w rodzinie, takich jak astma czy katar sienny, są bardziej narażone.
- Nadreaktywność układu odpornościowego: U osób z egzemą system immunologiczny reaguje nadmiernie na bodźce, prowadząc do zapalenia skóry.
- Czynniki zewnętrzne: Kontakt z substancjami drażniącymi, takimi jak kosmetyki, chemikalia, czy niektóre tkaniny, może nasilać objawy egzemy. Stres i zmiany temperatury również mogą pogorszyć stan skóry.
- Alergeny: Alergie pokarmowe (np. nabiał, orzechy) i wziewne (pyłki, kurz, roztocza) mogą prowadzić do zaostrzenia objawów.
Egzema często wynika z połączenia tych czynników, a jej objawy mogą nasilać się pod wpływem kontaktu skóry z drażniącymi substancjami lub alergenami.
Rodzaje egzemy – jak rozróżnić poszczególne typy?
Egzema dzieli się na różne rodzaje, w zależności od przyczyny i objawów. Najczęściej występujące typy to:
- Atopowe zapalenie skóry (AZS): Najczęściej diagnozowana forma egzemy, występująca głównie u dzieci, ale także u dorosłych. Charakteryzuje się suchością, swędzeniem i zaczerwienieniem skóry.
- Wyprysk kontaktowy: Występuje w wyniku kontaktu skóry z substancjami drażniącymi (np. detergenty, mydła) lub alergenami (np. nikiel, lateks). Dzieli się na:
- Niealergiczny wyprysk kontaktowy: Wywołany przez substancje drażniące.
- Alergiczny wyprysk kontaktowy: Spowodowany kontaktem z alergenami.
- Wyprysk potnicowy (dyshydrotyczny): Charakteryzuje się małymi, swędzącymi pęcherzykami na dłoniach i stopach, często wywołanymi stresem.
- Wyprysk łojotokowy: Objawia się zaczerwienieniem i łuszczeniem skóry w miejscach o dużej aktywności gruczołów łojowych (np. skóra głowy, twarz).
- Wyprysk pieniążkowaty (nummularny): Objawia się okrągłymi, swędzącymi plamami na skórze, często powiązanymi z infekcjami.
Każdy typ wymaga indywidualnego podejścia i często innego leczenia egzemy.
Objawy egzemy – jak rozpoznać chorobę?
Objawy egzemy mogą się różnić w zależności od rodzaju egzemy, wieku pacjenta i nasilenia choroby. Najczęstsze symptomy to:
- Swędzenie skóry: Intensywne swędzenie, które może prowadzić do drapania i pogarszania stanu skóry.
- Suchość skóry: Skóra jest szorstka, łuszcząca się i podatna na pękanie.
- Zaczerwienienie i stan zapalny: Skóra staje się czerwona, obrzęknięta, a zmiany mogą być bolesne.
- Pęcherzyki i wysięk: W cięższych przypadkach mogą pojawić się małe pęcherzyki wypełnione płynem, które pękają i prowadzą do strupów.
- Zgrubienia skóry: Długotrwałe drapanie prowadzi do zgrubienia skóry, szczególnie na dłoniach, stopach i zgięciach stawów.
Objawy mogą nasilać się w wyniku kontaktu z alergenami, drażniącymi substancjami lub stresem.
Diagnozowanie egzemy – jak lekarze rozpoznają tę chorobę?
Diagnozowanie egzemy opiera się na wywiadzie medycznym i badaniu skóry przez dermatologa. Główne kroki diagnozy to:
- Wywiad medyczny: Lekarz pyta o historię chorób skóry, czynniki wywołujące zaostrzenia oraz współistniejące alergie.
- Badanie skóry: Dermatolog ocenia stan skóry, lokalizację i charakter zmian.
- Testy alergiczne: Mogą pomóc wykryć alergeny wywołujące egzemę kontaktową.
- Testy mikrobiologiczne: Przy podejrzeniu infekcji skóry może być konieczne pobranie wymazu.
Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie egzemy są kluczowe, aby zapobiec pogorszeniu stanu skóry.
Leczenie egzemy – jak radzić sobie z objawami?
Leczenie egzemy polega na łagodzeniu objawów i zapobieganiu nawrotom. Skuteczne leczenie obejmuje:
- Maści kortykosteroidowe: Zmniejszają stan zapalny i swędzenie.
- Emolienty: Nawilżają skórę, odbudowują jej barierę ochronną i zapobiegają suchości. Regularna aplikacja emolientów jest podstawą pielęgnacji skóry z egzemą.
- Leki immunosupresyjne: Stosowane w ciężkich przypadkach egzemy, hamują nadmierną reakcję układu odpornościowego.
- Fototerapia: W trudniejszych przypadkach naświetlanie promieniami UVB zmniejsza stan zapalny.
- Unikanie substancji drażniących: Należy unikać agresywnych detergentów, chemikaliów i alergenów.
Indywidualne podejście i współpraca z dermatologiem są kluczowe w skutecznym leczeniu egzemy.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące egzemy
Czy egzema jest zaraźliwa?
Nie, egzema nie jest zaraźliwa. Nie można się nią zarazić przez kontakt z osobą chorą ani przez dotykanie zmian skórnych. Jest to choroba o podłożu genetycznym i immunologicznym, która może być wywołana przez czynniki środowiskowe i alergeny, ale nie przenosi się z człowieka na człowieka.
Czy egzema może zniknąć sama?
Egzema to przewlekła choroba skóry, która może mieć okresy remisji, ale rzadko znika całkowicie bez leczenia. U dzieci egzema często łagodnieje wraz z wiekiem, ale u dorosłych może nawracać lub przekształcać się w inne formy alergiczne. Odpowiednia pielęgnacja i leczenie mogą kontrolować objawy i zapobiegać nawrotom.
Czy egzema ma związek z alergiami?
Tak, egzema, zwłaszcza atopowe zapalenie skóry, jest ściśle powiązana z alergiami. U wielu osób z egzemą występują również inne schorzenia alergiczne, takie jak astma czy katar sienny. Często też czynniki alergiczne, takie jak niektóre pokarmy, alergeny wziewne (np. pyłki, roztocza) czy substancje chemiczne, mogą zaostrzać objawy egzemy.
Jakie są najlepsze maści na egzemę?
Najczęściej stosowane maści na egzemę to:
- Maści kortykosteroidowe – pomagają w łagodzeniu stanów zapalnych i zmniejszają swędzenie.
- Emolienty – nawilżają skórę, odbudowują barierę ochronną i zapobiegają jej wysuszaniu. Należy stosować je regularnie, także w okresach bezobjawowych.
- Inhibitory kalcyneuryny (np. takrolimus, pimekrolimus) – to leki przeciwzapalne stosowane miejscowo, które mogą być alternatywą dla kortykosteroidów w długotrwałym leczeniu.
Wybór maści zależy od nasilenia objawów, dlatego przed rozpoczęciem leczenia warto skonsultować się z dermatologiem.
