Nerwica — objawy, przyczyny i leczenie zaburzenia emocjonalnego

Autor: Zespół Receptovo

Dodano: 16 marca 2023
Data modyfikacji: 06 marca 2024

Nerwica to jedno z najczęstszych zaburzeń emocjonalnych, które dotyka coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Charakteryzuje się ona występowaniem silnych objawów lękowych, które wpływają na jakość życia pacjenta. Przyczyny nerwicy są złożone i niejednoznaczne, ale leczenie tego zaburzenia jest możliwe dzięki zastosowaniu różnych metod, zarówno farmakologicznych, jak i psychologicznych. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu problemowi, omawiając najważniejsze objawy, przyczyny i metody leczenia nerwicy, a także przedstawiając najnowsze odkrycia naukowe na temat tego trudnego zaburzenia emocjonalnego.

Czym jest nerwica?

Nerwica to zaburzenie emocjonalne, które charakteryzuje się występowaniem silnych objawów lękowych, które wpływają na jakość życia pacjenta. Zaburzenie to jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych psychicznych, a jego objawy mogą pojawić się u ludzi w każdym wieku.

Osoby z nerwicą często odczuwają nieuzasadniony strach przed różnymi sytuacjami lub przedmiotami. Mogą mieć silne ataki paniki, które powodują uczucie duszenia, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, drżenie, pocenie się i uczucie osłabienia. Wiele osób z nerwicą doświadcza również natręctw i kompulsji, które skłaniają ich do wykonywania pewnych rytuałów, takich jak sprawdzanie drzwi czy liczenie przedmiotów.

Przyczyny nerwicy są złożone i niejednoznaczne. Jednym z czynników ryzyka jest dziedziczność, ponieważ nerwica może występować w rodzinach, gdzie inni członkowie rodziny również mieli problemy emocjonalne. Innym czynnikiem ryzyka jest stres, zarówno ten wywołany przez zdarzenia życiowe, jak i ten, który jest wynikiem długotrwałego napięcia emocjonalnego.

Leczenie nerwicy jest możliwe dzięki zastosowaniu różnych metod, zarówno farmakologicznych, jak i psychologicznych. Terapia farmakologiczna może polegać na stosowaniu leków przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych i uspokajających. Psychoterapia, w tym terapia poznawczo-behawioralna i terapia interpersonalna, może pomóc pacjentom w radzeniu sobie ze stresem, przyczynami lęku i natręctwami.

Objawy nerwicowe

Objawy choroby nerwicowej są zróżnicowane i zależą od jej typu. Wyróżnia się trzy podstawowe typy nerwicy: nerwicę lękową, natręctw oraz somatyzacyjną.

Nerwica to problem natury psychologicznej i charakteryzuje się występowaniem silnych, nieuzasadnionych lęków i obaw, które utrudniają funkcjonowanie w codziennym życiu. Osoby z nerwicą lękową często odczuwają przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie rąk, nudności, problemy z oddychaniem, a także objawy związane z układem pokarmowym i moczowym. Ponadto, nerwica lękowa może wpływać na nastrój, powodując uczucie przygnębienia, apatii oraz trudności w koncentracji.

Natręctwa to kolejny typ nerwicy, który charakteryzuje się występowaniem uporczywych myśli lub obaw, które osoba z nerwicą natręctw wykonuje często w formie rytuałów lub działań kompulsywnych. Osoby cierpiące na nerwicę natręctw często wykonują te same czynności wielokrotnie, a niepowodzenie w ich wykonaniu prowadzi do nasilenia lęku i stresu.

Nerwica somatyzacyjna, zwana także nerwicą psychofizyczną, charakteryzuje się występowaniem objawów fizycznych, takich jak bóle brzucha, bóle głowy, kołatanie serca, a także zawroty głowy i nudności, które nie mają wyraźnej przyczyny organicznej. Osoby z nerwicą somatyzacyjną często przeszukują internet w poszukiwaniu informacji na temat swoich objawów, co może prowadzić do wzrostu lęku i niepokoju.

Wszystkie typy nerwicy mają na celu wywołanie silnych objawów lękowych, które wpływają na jakość życia osoby cierpiącej na to zaburzenie. W zależności od typu nerwicy, objawy mogą być różne, ale zawsze utrudniają codzienne funkcjonowanie i powodują znaczący dyskomfort emocjonalny.

Jakie są przyczyny nerwicy?

Przyczyny nerwicy są złożone i niejednoznaczne, ale wiele czynników może przyczyniać się do rozwoju tego zaburzenia emocjonalnego. Wiele badań naukowych wskazuje, że nerwica jest wynikiem oddziaływania czynników biologicznych, genetycznych, psychologicznych oraz społecznych.

Czynniki biologiczne, takie jak zaburzenia hormonalne, zaburzenia pracy tarczycy, niedobór witamin czy neuroprzekaźników, mogą przyczyniać się do rozwoju nerwicy. Wiele osób z nerwicą ma także genetyczne predyspozycje do tego zaburzenia, co oznacza, że ​​mają one wrodzone skłonności do doświadczania lęku i niepokoju.

Czynniki psychologiczne, takie jak traumy, stres i niezdolność do radzenia sobie z emocjami, także mogą wpływać na rozwój nerwicy. Osoby, które doświadczyły traumy w przeszłości, takie jak przemoc lub nadużycia, mogą mieć większe ryzyko rozwoju nerwicy. Podobnie, osoby, które są narażone na wysoki poziom stresu i nie są w stanie poradzić sobie z emocjami, również są bardziej narażone na nerwicę.

Czynniki społeczne, takie jak stres w pracy, problemy rodzinne i trudności finansowe, również mogą przyczynić się do rozwoju nerwicy. Brak wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół, a także niepewność związana z przyszłością, mogą prowadzić do nasilenia objawów nerwicy.

Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju nerwicy, ale często jest to skomplikowana kombinacja czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Ponadto, każda osoba może mieć własne indywidualne przyczyny rozwoju nerwicy, co oznacza, że ​​w przypadku każdego pacjenta leczenie będzie wymagało indywidualnego podejścia.

Nerwica – rodzaje

Nerwica jest zaburzeniem emocjonalnym, które może manifestować się na wiele różnych sposobów. Trzy najczęstsze rodzaje nerwicy to nerwica lękowa, natręctw i somatyzacyjna. Choć każdy z tych rodzajów nerwicy charakteryzuje się nieco innymi objawami, wszyscy pacjenci z nerwicą doświadczają znacznego cierpienia emocjonalnego i upośledzenia funkcjonowania społecznego.

Nerwica lękowa to rodzaj nerwicy, który charakteryzuje się doświadczaniem niepokoju i lęku. Objawy nerwicy lękowej obejmują m.in. niekontrolowane ataki paniki, uczucie zaniepokojenia i niepokoju, nadmierne pocenie się, problemy z koncentracją, trudności z zasypianiem lub snem, problemy z trawieniem i bóle brzucha.

Natręctwa to drugi rodzaj nerwicy, który charakteryzuje się uporczywymi i niepożądanymi myślami, impulsami lub obrazami, które są powtarzalne i trudne do kontrolowania. Osoby z natręctwami często doświadczają lęku i niepokoju, ponieważ czują, że nie są w stanie kontrolować swoich myśli lub zachowań. Objawy natręctw mogą obejmować powtarzające się czynności, takie jak mycie rąk lub sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte.

Somatyzacyjna nerwica to trzeci rodzaj nerwicy, który charakteryzuje się doświadczaniem objawów fizycznych bez wyraźnej przyczyny medycznej. Osoby z somatyzacyjną nerwicą często skarżą się na bóle głowy, problemy z trawieniem, bóle mięśniowe, nudności lub zawroty głowy. Objawy te często powodują niepokój i lęk, co tylko nasila objawy somatyczne.

Choć każdy z tych rodzajów nerwicy charakteryzuje się nieco innymi objawami, to wszystkie one wpływają na funkcjonowanie osoby, uniemożliwiając jej prowadzenie normalnego życia. Wiele osób z nerwicą doświadcza również innych zaburzeń emocjonalnych, takich jak depresja czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. W związku z tym istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie i leczenie nerwicy, co może znacznie poprawić jakość życia pacjenta.

Leczenie nerwicy — jakie metody są skuteczne w łagodzeniu objawów?

Leczenie nerwicy jest skomplikowanym procesem, który wymaga zaangażowania pacjenta, rodziny i specjalisty. Istnieje wiele różnych metod leczenia, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów nerwicy i poprawieniu jakości życia pacjenta.

  1. Terapia behawioralna i poznawcza (CBT) - Jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia nerwicy jest terapia behawioralna i poznawcza (CBT). CBT koncentruje się na zmianie myślenia, zachowań i reakcji na objawy nerwicy. Terapeuci wykorzystują różne techniki, takie jak ekspozycja i odpowiedź na zapobieganie, aby pomóc pacjentom kontrolować swoje reakcje na stresujące sytuacje i myśli.
  2. Terapia psychodynamiczna - Jest kolejną popularną metodą leczenia nerwicy. Ten rodzaj terapii koncentruje się na zrozumieniu przyczyn nerwicy poprzez wykorzystanie introspekcji i analizy historii pacjenta. Terapia psychodynamiczna pomaga pacjentom odkryć i zrozumieć swoje emocje, motywacje i problemy z przeszłości.
  3. Terapia farmakologiczna - Leki przeciwdepresyjne, benzodiazepiny i beta-blokery są często przepisywane jako sposób na łagodzenie objawów nerwicy. Leki te mogą pomóc w kontrolowaniu objawów lękowych, takich jak napady paniki i niepokój. Terapia farmakologiczna jest jednak zwykle stosowana tylko w połączeniu z terapią behawioralną lub poznawczą.
  4. Terapia poznawczo-behawioralna zorientowana na uważność - Jest stosunkowo nową metodą leczenia nerwicy. MBCT łączy techniki CBT z medytacją i uważnością, aby pomóc pacjentom w odkrywaniu i kontrolowaniu swoich myśli i emocji.
  5. Terapia grupowa - Może być skutecznym sposobem leczenia nerwicy. W terapii grupowej pacjenci spotykają się z innymi ludźmi, którzy również cierpią na nerwicę. Ta forma terapii może pomóc pacjentom w zrozumieniu, że nie są sami w swoim cierpieniu, a także w uczeniu się nowych strategii radzenia sobie z objawami nerwicy.

Terapia farmakologiczna w nerwicy — jakie leki są stosowane i jakie są ich efekty uboczne?

Terapia farmakologiczna jest jedną z metod leczenia nerwicy. Leki stosowane w leczeniu nerwicy są przepisywane przez lekarza psychiatrę i powinny być brane zgodnie z zaleceniami.

Leki przeciwdepresyjne są najczęściej stosowane w leczeniu nerwicy. Zaliczają się do nich selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI). SSRI, takie jak fluoksetyna, sertralina i paroksetyna, blokują wchłanianie serotoniny w mózgu, co z kolei pomaga poprawić nastrój i łagodzić objawy lękowe. SNRI, takie jak wenlafaksyna i duloksetyna, działają na serotoninę i noradrenalinę, pomagając kontrolować objawy lękowe.

Leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny, są również stosowane w leczeniu nerwicy. Benzodiazepiny, takie jak diazepam, alprazolam i lorazepam, działają szybko i pomagają w kontrolowaniu napadów paniki i innych objawów lękowych. Jednakże, leki te są uzależniające i mogą prowadzić do niepożądanych efektów ubocznych, takich jak senność, osłabienie i problemy z koordynacją.

Inne leki, takie jak beta-blokery, mogą być stosowane w celu łagodzenia objawów lękowych związanych z nerwicą. Beta-blokery, takie jak propranolol, blokują działanie adrenaliny, zmniejszając częstość akcji serca i obniżając ciśnienie krwi. Pomagają one w kontrolowaniu objawów lękowych związanych z sytuacjami, w których występuje wysokie ciśnienie krwi i przyspieszone bicie serca.

Należy pamiętać, że każdy lek może powodować niepożądane skutki uboczne. W przypadku leków przeciwdepresyjnych, mogą one obejmować nudności, biegunkę, zmęczenie i problemy z erekcją. Leki przeciwlękowe mogą prowadzić do uzależnienia i innych problemów związanych z ich stosowaniem, takich jak depresja odstawienia. W przypadku beta-blokerów, mogą one powodować zmęczenie, osłabienie, problemy z oddychaniem i zawroty głowy.

Ważne jest, aby pacjent zgłosił lekarzowi wszelkie niepożądane skutki uboczne, jakie odczuwa podczas stosowania leków przeciw nerwicy. Lekarz może podjąć decyzję o zmianie dawki lub zmianie leku w celu złagodzenia objawów ubocznych.

Czy dieta i styl życia mogą wpłynąć na przebieg nerwicy?

Nerwica to zaburzenie emocjonalne, które może wpłynąć na wiele aspektów życia, w tym na sposób odżywiania i styl życia. Istnieją dowody na to, że dieta i styl życia mogą wpłynąć na przebieg nerwicy i pomóc w łagodzeniu jej objawów.

Nerwica może powodować wiele problemów związanych z jedzeniem, takich jak utrata apetytu, objadanie się, picie alkoholu lub spożywanie niezdrowych produktów spożywczych w celu złagodzenia lęku i stresu. Jednak dieta może również odgrywać kluczową rolę w leczeniu nerwicy.

Osoby cierpiące na nerwicę powinny unikać produktów, które mogą nasilać objawy, takie jak kofeina, alkohol, fast foody, słodycze, przetworzone produkty i produkty zawierające sztuczne barwniki i konserwanty. Zamiast tego, powinny skupić się na spożywaniu zdrowych pokarmów, takich jak owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy i nasiona, ryby i białko roślinne. W diecie należy również zwrócić uwagę na odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych, takich jak magnez, który ma działanie relaksacyjne na układ nerwowy.

Styl życia również może wpłynąć na przebieg nerwicy. Regularna aktywność fizyczna może pomóc w zmniejszeniu lęku i stresu oraz zwiększeniu samopoczucia i odporności na stres. Zaleca się regularne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jak jogging, jazda na rowerze, pływanie lub joga.

Innym sposobem na zmniejszenie objawów nerwicy są techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie, progresywna relaksacja mięśniowa lub joga. Te techniki mogą pomóc w zredukowaniu poziomu stresu i lęku oraz poprawić jakość snu.

Ważnym elementem stylu życia jest również odpowiednia ilość snu. Niedobór snu może zaostrzyć objawy nerwicy i wpłynąć na zdrowie psychiczne. Zaleca się 7-8 godzin snu każdej nocy, a osoby cierpiące na nerwicę powinny starać się zachować regularny harmonogram snu.

Czy nerwica jest dziedziczna? Jakie są najnowsze odkrycia naukowe na temat tego zaburzenia?

Nerwica jest zaburzeniem emocjonalnym, która może wpłynąć na każdego, niezależnie od wieku, płci i pochodzenia. Często pytanie, czy nerwica jest dziedziczna, budzi wśród ludzi wiele pytań i obaw. Jednakże, zgodnie z badaniami naukowymi, genetyka jest tylko jednym z czynników wpływających na ryzyko wystąpienia nerwicy.

Badania pokazują, że istnieją pewne geny, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nerwicy. Jednakże, samo dziedziczenie tych genów nie oznacza, że ktoś na pewno zachoruje na nerwicę. Inne czynniki, takie jak doświadczenia życiowe, stres, traumy, czy problemy emocjonalne również odgrywają kluczową rolę w powstawaniu nerwicy.

Ponadto, niektóre badania sugerują, że środowisko może wpływać na aktywację tych genów, co oznacza, że osoby narażone na stres, toksyny, czy złą dietę mogą być bardziej podatne na wystąpienie nerwicy.

Nie ma jednak wciąż jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy nerwica jest dziedziczna. Wiele zależy od indywidualnych uwarunkowań, a także od czynników zewnętrznych. Naukowcy nadal prowadzą badania w tym zakresie, aby lepiej zrozumieć związki między genetyką a nerwicą.

Ważne jest jednak, aby pamiętać, że nerwica to choroba, która wymaga specjalistycznego leczenia, niezależnie od przyczyn jej wystąpienia. Terapia pozwala na złagodzenie objawów, poprawienie jakości życia i zapobieganie nawrotom. Dlatego, jeśli podejrzewasz, że cierpisz na nerwicę lub inną chorobę psychiczną, warto skonsultować się z lekarzem lub terapeutą, aby uzyskać pomoc i wsparcie.

Co robić, gdy podejrzewamy u siebie nerwicę? Jakie kroki warto podjąć, aby uzyskać pomoc i wsparcie?

Podejrzenie nerwicy może budzić wiele pytań i obaw, zwłaszcza dla osób, które z tym zaburzeniem nie miały wcześniej doświadczenia. Dlatego, jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na nerwicę lub inną chorobę psychiczną, ważne jest, aby zacząć działać i podjąć odpowiednie kroki, które pozwolą Ci uzyskać pomoc i wsparcie.

  1. Rozmowa z lekarzem pierwszego kontaktu

Jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na nerwicę, warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Lekarz ten będzie w stanie przeprowadzić podstawowe badania i wykonać ocenę stanu zdrowia, a także skierować Cię do odpowiedniego specjalisty.

  1. Wizyta u psychologa lub psychiatry

Jeśli lekarz pierwszego kontaktu stwierdzi, że masz objawy nerwicy, skieruje Cię do psychologa lub psychiatry, którzy zajmują się diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń psychicznych. Psycholog lub psychiatra przeprowadzi z Tobą wywiad oraz wykona odpowiednie testy diagnostyczne, które pozwolą na określenie rodzaju nerwicy oraz ustalenie planu leczenia.

  1. Terapia psychologiczna

Terapia psychologiczna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia nerwicy. Psycholog lub psychiatra może zaproponować różne formy terapii, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia poznawcza, terapia interpersonalna lub terapia psychodynamiczna. Terapia pozwala na lepsze zrozumienie swoich myśli i emocji, nauczenie się skuteczniejszych sposobów radzenia sobie z lękiem i innymi objawami nerwicy oraz nauczenie się technik relaksacyjnych.

  1. Leki przeciwlękowe

Leki przeciwlękowe są często przepisywane w leczeniu nerwicy. Mogą one pomóc w łagodzeniu objawów, takich jak lęki, napięcie mięśniowe, bezsenność czy napady paniki. Leki te powinny być jednak przepisywane przez lekarza i stosowane zgodnie z zaleceniami, ponieważ mają wiele skutków ubocznych i mogą prowadzić do uzależnienia.

  1. Zmiana stylu życia

Istnieją również zmiany w stylu życia, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów nerwicy. Do takich zmian należą regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, odpowiednia ilość snu, unikanie używek, takich jak alkohol i nikotyna, oraz nauka technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy joga.

Podsumowanie

Podsumowując artykuł na temat nerwicy, można stwierdzić:

  1. Nerwica to zaburzenie emocjonalne, które objawia się różnymi symptomami, takimi jak: lęki, napady paniki, zaburzenia snu, bóle brzucha, nadmierna potliwość, drżenie mięśni, itp.
  2. Przyczyny nerwicy są złożone i zróżnicowane, mogą mieć podłoże genetyczne, psychologiczne, biologiczne, czy też wynikać z trudnych doświadczeń życiowych.
  3. Wśród rodzajów nerwicy można wymienić trzy najczęściej spotykane: nerwicę lękową, natręctw i somatyzacyjną. Każdy z tych typów charakteryzuje się innymi objawami i wymaga specyficznego podejścia terapeutycznego.
  4. Leczenie nerwicy polega na łączeniu różnych metod terapeutycznych, takich jak psychoterapia, farmakoterapia, terapia poznawczo-behawioralna, czy też terapia relaksacyjna.
  5. W przypadku terapii farmakologicznej, leki antydepresyjne i anksjolityczne są najczęściej stosowane. Jednak, jak każdy lek, mogą one powodować skutki uboczne, dlatego też terapia farmakologiczna powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza.
  6. Dieta i styl życia mają wpływ na stan zdrowia psychicznego i fizycznego, dlatego też warto zadbać o zdrowe nawyki żywieniowe, regularną aktywność fizyczną i odpowiednią ilość snu.
  7. Choć nie ma pewnych dowodów, że nerwica jest dziedziczna, istnieją badania, które wskazują na pewną skłonność do występowania tego zaburzenia w rodzinach, co sugeruje, że genetyka może odgrywać pewną rolę w powstawaniu nerwicy.
  8. Jeśli podejrzewamy u siebie nerwicę, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże nam w diagnozie i wyborze odpowiedniego leczenia. Ważne jest też, aby szukać wsparcia wśród rodziny i przyjaciół oraz korzystać z pomocy specjalistów, takich jak psycholog czy psychoterapeuta.

FAQ

Oto kilka często zadawanych pytań dotyczących nerwicy, objawów, przyczyn i leczenia tego zaburzenia emocjonalnego:

  1. Czy nerwica jest tożsama z depresją? Nerwica i depresja to dwa różne zaburzenia emocjonalne. Chociaż niektóre objawy mogą się pokrywać, nerwica skupia się na uczuciu niepokoju, natomiast depresja na uczuciach smutku i beznadziei.
  2. Czy nerwica może przejść samoistnie? Niektóre osoby z nerwicą mogą doświadczać poprawy swojego stanu, ale nie można liczyć na samoistne przejście zaburzenia. Zazwyczaj konieczne jest leczenie, aby łagodzić objawy.
  3. Czy nerwica jest dziedziczna? Nerwica może mieć skłonność do dziedziczenia, ale nie oznacza to, że każde dziecko z rodziny z nerwicą na pewno będzie miało to zaburzenie.
  4. Jakie są skuteczne metody leczenia nerwicy? Leczenie nerwicy obejmuje zarówno terapię psychologiczną, jak i farmakologiczną. Najskuteczniejsze jest łączenie obu metod. Terapia poznawczo-behawioralna oraz leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe są powszechnie stosowane.
  5. Czy dieta i styl życia mogą wpłynąć na przebieg nerwicy? Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, regularny sen i ograniczenie stresu mogą pomóc w łagodzeniu objawów nerwicy.
  6. Jakie są najczęstsze objawy nerwicy? Do najczęstszych objawów nerwicy należą: lęki i obawy, napięcie mięśniowe, uczucie niepokoju i beznadziei, zaburzenia snu i koncentracji, napady paniki i natręctwa.
  7. Czy nerwica może powodować problemy fizyczne? Tak, nerwica może powodować problemy fizyczne, takie jak bóle głowy, bóle brzucha, problemy z trawieniem i kołatanie serca.

Co robić, gdy podejrzewamy u siebie nerwicę? Jeśli podejrzewasz u siebie nerwicę, warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub psychiatrą, który zaleci odpowiednie leczenie. Można również poszukać wsparcia u terapeuty lub grupy wsparcia dla osób z nerwicą.

Treści w sekcji blogowej należy traktować jako treści informacyjno-edukacyjne i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem

Formularz

Przejdź do formularza medycznego

Zamów

Inne wpisy

Jak dieta DASH pomaga obniżyć ciśnienie krwi i poprawić zdrowie?
Nadciśnienie tętnicze, a spożycie kawy — czy kofeina podnosi ciśnienie?
Zaburzenie osobowości – objawy, leczenie, terapia: jak je rozpoznać?