Ból kręgosłupa

Rodzaje dolegliwości bólowych

Ze względu na rodzaj zmian zachodzących w kręgosłupie, możemy wyróżnić kilka rodzajów dolegliwości, będących przyczyną bólu pleców.

• Dyskopatia – czyli choroba zwyrodnieniowa krążków międzykręgowych (dysków). Polega ona na niszczeniu pierścienia włóknistego i uwypuklenia jądra miażdżystego (znajdującego się w centrum części krążka), na skutek czego dochodzi do powstania przepukliny. Powoduje ona ucisk na nerwy, co z kolei może wywołać ból, drętwienie kończyn, mrowienie, niedowłady i zwiększenie napięcia mięśniowego. Na skutek dyskopatii może dojść do uszkodzenia nerwów. Jeśli dyskopatia występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, mówimy o dyskopatii lędźwiowej, a jeśli w odcinku kręgosłupa szyjnego - dyskopatii szyjnej. Dyskopatia jest najczęstszą przyczyną bólu kręgosłupa u osób, które prowadzą siedzący tryb życia. Często dotyka osoby młode i w średnim wieku.
• Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa – choroba rozwija się w ciągu całego życia. W dolegliwości tej dochodzi do zużycia oraz zniekształcenia kręgów i stawów kręgosłupa. Podobnie jak w przypadku dyskopatii, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa pojawia się w odcinku lędźwiowym i szyjnym. Objawia się silnymi dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, uciskiem na nerwy korzeniowe i problemami neurologicznymi. Uszkodzenie struktur kręgosłupa dość często występuje razem z dyskopatią. Za rozwój choroby odpowiada brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia. Dolegliwość ta dotyka najczęściej osoby starsze.
• Lumbago (postrzał) – objawia się nagłym i silnym bólem w dole pleców, w części lędźwiowo-krzyżowej (tzw. ból krzyża). Tego rodzaju schorzenie kręgosłupa wynika z przykurczu mięśni. Towarzyszący mu ból promieniuje w kierunku nóg i pośladków. W rzadkich przypadkach lumbago może pojawić się w odcinku szyjnym lub piersiowym. Niestety ból pleców utrudnia lub uniemożliwia poruszanie się, schylanie i dźwiganie. Najczęściej dotyka osoby w sile wieku. Dolegliwość ta może minąć w ciągu dnia lub trwać tygodniami. Zazwyczaj pojawia się na skutek nadwyrężenia i przeciążenia kręgosłupa.
• Osteoporoza – jest to schorzenie polegające na stopniowym zanikaniu masy kostnej i obniżeniu jej gęstości mineralnej, przez co struktura kości ulega osłabieniu oraz staje się podatna na złamania osteoporotyczne. W obrębie kręgosłupa są to oczywiście złamania kręgów. Te z kolei prowadzą do powstania np. kifozy piersiowej, która wywołuje uciążliwy ból, a nawet może prowadzić do niepełnosprawności. Dolegliwość ta może objąć wszystkie odcinki kręgosłupa. Najczęściej objawia się u kobiet po menopauzie.
• Rwa kulszowa – objawia się bólem okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, promieniując na pośladek, udo, podudzie, aż do stopy. Najczęściej bólowi towarzyszą objawy neurologiczne. Może dojść do zaburzeń czucia oraz osłabienia siły mięśniowej. Przyczyną dolegliwości jest ucisk nerwu kulszowego (ewentualnie korzeni nerwowych) lub jego podrażnienie, przez zwyrodniały krążek międzykręgowy. Dolegliwość ta może wynikać z urazu lub przeciążenia kręgosłupa. Może pojawić się nagle lub objawiać stopniowo narastającym bólem. Nasila się on podczas chodzenia, kichania lub kasłania.

Ból pleców w różnych odcinkach kręgosłupa

Ból pleców może być objawem nie tylko uszkodzeń kręgosłupa, ale także poważnych chorób, których nie jesteśmy świadomi.

• Ból kręgosłupa lędźwiowego – jest to bardzo częsta przypadłość, objawiająca się bólem dolnej części kręgosłupa. Nasilenie dolegliwości zależy od przyczyny jej powstania, stopnia zaawansowania schorzenia, wieku, budowy ciała oraz trybu życia i aktywności fizycznej. Najczęstszą przyczyną dolegliwości kręgosłupa w odcinku lędźwiowym są omówione wcześniej dyskopatia, lumbago lub zwyrodnienie krążka międzykręgowego. Zdarza się jednak, że ból pleców tej okolicy kręgosłupa wynika ze schorzeń takich jak: kamica nerkowa, zapalenie pęcherza i dróg moczowych, stanów zapalnych narządów rodnych lub gruczołu krokowego, chorób trzustki i wątroby.
• Ból odcinka piersiowego – przyczyną dolegliwości bólowych tej części pleców może być zwyrodnienie kręgosłupa lub odwodnienie krążków międzykręgowych (dehydratacja), wynikające ze starzenia się organizmu. Dodatkowo ból kręgosłupa piersiowego może objawiać się uczuciem kłucia w sercu, bólami jamy brzusznej, dusznościami i nerwobólami klatki piersiowej. Niekiedy dolegliwość ta jest objawem chorób płuc, problemów z sercem, chorób reumatycznych lub zapalenia stawów kręgosłupa.
• Ból kręgosłupa w odcinku szyjnym i towarzyszący mu ból głowy – ból odczuwalny w okolicy szyi wynika najczęściej z przeciążenia tego odcinka kręgosłupa, nadwyrężenia mięśni pleców lub przyjmowania wymuszonej pozycji ciała przez długi czas. Czynniki te mogą prowadzić do zwyrodnienia krążków międzykręgowych, dyskopatii i stanów zapalnych. Problemom z odcinkiem szyjnym towarzyszyć może ból pleców, migreny, ból szczęki, szumy uszne, zawroty głowy, problemy ze wzrokiem, promieniujący ból karku i obojczyków. Ból kręgosłupa tej części ciała mogą też wywoływać: infekcje układu oddechowego, zapalenie opon mózgowych czy stany nowotworowe węzłów chłonnych.
• Ból kości ogonowej – ból dolnego odcinka kręgosłupa jest zazwyczaj wynikiem urazu, na skutek przewrócenia się na pośladki. Może też być objawem przeciążenia, złamania lub stłuczenia. Pojawia się także w ciąży, po porodzie, u kobiet chorujących na endometriozę oraz u osób cierpiących na zaparcia, torbiele i nowotwory. Silny ból tej części ciała uniemożliwia normalne poruszanie się, a dodatkowo nasila się w pozycji siedzącej. Ból ten może mieć tło nerwobólowe i wynikać z uszkodzenia korzeni nerwowych.

Rozpoznanie schorzeń kręgosłupa

Silny lub utrudniający normalne funkcjonowanie ból kręgosłupa wymaga konsultacji u lekarza. Zazwyczaj jest to ortopeda, neurolog albo neurochirurg. Ponieważ ból kręgosłupa może mieć różne przyczyny, w celu ich znalezienia konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Należą do nich:

• RTG kręgosłupa,
• rezonans magnetyczny (RM) lub tomografia komputerowa (TK),
• badanie USG.

Dodatkowo lekarz może poprosić pacjenta o wykonanie kilku prostych ćwiczeń. Dzięki temu sprawdzi, czy ruch kręgosłupa jest prawidłowy lub czy nie doszło do ograniczenia jego ruchomości.

Domowe sposoby na ból kręgosłupa

Gdy pojawia się ból kręgosłupa, można spróbować radzić sobie z nim domowymi sposobami. Dobrym pomysłem jest ciepła kąpiel, która rozluźnia mięśnie. Na obolałe miejsce można też stosować ciepłe okłady lub maści rozgrzewające. Istotne jest także unikanie pozycji powodujących ból kręgosłupa i dźwigania ciężkich przedmiotów. Pacjentom zaleca się wypoczynek i powstrzymanie się od wykonywania pracy. W przypadku silnych dolegliwości można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (leki przeciwbólowe), które pomagają złagodzić ból. Jest to jednak rozwiązanie doraźne, które poprawia komfort, ale nie leczy przyczyny dolegliwości. Dlatego, nawet jeśli ból minie, należy zwrócić się do lekarza, który określi jego źródło i pomoże uniknąć nawrotu dolegliwości. Do lekarza należy zgłosić się także wtedy, gdy ból nasila się z czasem, zamiast ustępować.

Leczenie bólu kręgosłupa i rehabilitacja

Leczenie bólu zależy od jego przyczyny, stopnia zaawansowania choroby oraz wieku pacjenta. Bardzo często lekarz przepisuje leki na ból kręgosłupa: przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz rozkurczające i rozluźniające mięśnie. Oprócz leków doustnych lekarz może zalecić stosowanie maści lub - w ciężkich przypadkach - zastrzyków.

Oprócz farmakoterapii chorzy powinni poddać się zabiegom rehabilitacyjnym, które rozluźniają mięśnie, poprawiają krążenie, łagodzą ból i regenerują tkanki. Wśród nich wymienić można:

• masaże wykonywane przez specjalistę,
• zabiegi laserowe,
• elektroterapię,
• magnetoterapię,
• krioterapię.

W leczeniu bardzo ważne jest włączenie aktywności fizycznej i dbanie o prawidłową pozycję ciała w ciągu dnia. Aby poprawić swój stan zdrowia, należy także wykonywać ćwiczenia, które wzmacniają mięśnie pleców. Zapobiegają one problemom z kręgosłupem w przyszłości. Ważne jest także zadbanie o prawidłową masę ciała i prawidłowe podnoszenie ciężkich przedmiotów (a najlepiej unikanie tej czynności). W niektórych przypadkach konieczna jest niestety operacja kręgosłupa, która przywróci jego sprawność.