Grypa

Jak można zarazić się grypą?

Okres wylęgania choroby może trwać od 1 do 4 dni, choć najczęściej choroba pojawia się po dwóch dniach od kontaktu z patogenem. Wirus przenosi się:

• drogą kropelkową (podczas kasłania, mówienia, kichania),
• drogą powietrzną,
• przez kontakt bezpośredni,
• przez kontakt ze skażonymi przedmiotami lub powierzchniami.

Jak długo chory stanowi zagrożenie dla innych?

Każda osoba, która zachoruje na grypę, stanowi zagrożenie zdrowotne dla innych osób. Dzieje się tak nawet przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby. Jak długo chorzy stanowią zagrożenie dla otoczenia?

• Małe dzieci – są zdolne zarażać ponad 10 dni od momentu wystąpienia pierwszych objawów, a dodatkowo stanowią zagrożenie nawet na 6 dni przed ich pojawieniem się,
• Dorośli – zarażają do około 5-7 dniu od wystąpienia objawów i na 1-2 dni przed ich pojawieniem się,
• Osoby z niedoborami odporności – mogą zarażać przez wiele tygodni lub nawet miesięcy.

Czynniki ryzyka sprzyjające zakażeniu

Występuje kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania na grypę. Są to:

• bliski kontakt twarzą w twarz z osobą chorą,
• przebywanie z chorym przez dłuższy czas w odległości do 2 m, bez maseczki ochronnej,
• kontakt bezpośredni ze skażonymi przedmiotami lub z chorym,
• brak higieny rąk,
• przebywanie w dużych skupiskach ludzi, zwłaszcza w sezonie zachorowań (szkoły, sklepy, przychodnie),
• częste dotykanie ust i oczu rękoma.

Typowe objawy grypy

Grypa objawia się na wiele sposobów. Chory na grypę odczuwa zazwyczaj takie dolegliwości jak:

• gorączka (wysoka w przypadku grypy a, słabsza w przypadku grypy b),
• dreszcze,
• bóle mięśni (także stawów),
• ból głowy (głównie czołowy),
• osłabienie,
• zmęczenie,
• rozbicie,
• złe samopoczucie.

Powyższe symptomy to pierwsze objawy zakażenia wirusem grypy. W przebiegu grypy mogą jednak pojawić się także inne symptomy, głównie ze strony układu oddechowego. Są to:

• ból gardła,
• katar,
• suchy kaszel,

Dodatkowo mogą wystąpić biegunki i wymioty. Są to dość częste objawy w przebiegu grypy u dzieci, tuż obok braku apetytu i innych dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Kiedy chory na grypę powinien zgłosić się do lekarza?

Jeśli gorączka utrzymuje się powyżej 3 dni, a dodatkowo dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia lub nawrotu objawów po ich wcześniejszym ustąpieniu, należy zgłosić się do lekarza. W skrajnych przypadkach u chorych mogą pojawić się duszności, kłopoty z poruszaniem, gorączka wynosząca 40 stopni, krwiste plamy na skórze, zaburzenia świadomości, zawroty głowy i zasłabnięcia. Taki przebieg choroby wymaga leczenia szpitalnego. Oznacza bowiem, że w organizmie doszło do silnego zaostrzenia przebiegu infekcji lub zaczynają rozwijać się groźne dla zdrowia powikłania.

Warto pamiętać, że w przypadku grypy jej objawy zaczynają ustępować samoistnie po około tygodniu (lub nawet po 3 dniach), jednak zmęczenie, rozbicie i kaszel, mogą utrzymywać się 2 tygodnie i dłużej.

Grypa i przeziębienie - jak je rozróżnić?

Pod pojęciem przeziębienia rozumie się zazwyczaj infekcję górnych dróg oddechowych, którą mogą wywoływać inne wirusy. Także i te patogeny przenoszą się drogą kropelkową, jednak zazwyczaj nie powodują tak ciężkiego przebiegu choroby, jak infekcja wirusem grypy. Jak więc odróżnić grypę od przeziębienia, które mają podobne objawy?

Na początku objawy grypy i przeziębienia są do siebie podobne. W przypadku przeziębienia może pojawić się gorączka, ale zazwyczaj jest ona niewielka. W przypadku zakażenia wirusem grypy typu a i b gorączka jest wysoka, a towarzyszące jej objawy narastają z czasem. Dodatkowo mogą pojawić się nowe, takie jak bóle mięśni, głowy, znaczne pogorszenie samopoczucia i zmęczenie. Dość często przy "zwykłym" przeziębieniu możliwe jest codzienne funkcjonowanie (choć nieco w ograniczonym stopniu i z mniejszą wydajnością). Grypa natomiast zmusza zazwyczaj do położenia się do łóżka, a stan, jaki wywołuje, nie pozwala na podejmowanie żadnych aktywności.

Co ważne, objawy grypy pojawiają się nagle. Przeziębienie z kolei rozwija się stopniowo i powoli, a na kilka dni przed wystąpieniem jego właściwych objawów chory może mieć gorsze samopoczucie. W przypadku przeziębienia objawem dominującym są katar i ból gardła, które nie zawsze są obecne przy grypie.

Powikłania grypy

Zachorowaniu na grypę mogą towarzyszyć różne powikłania. Niestety wiele z nich może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Wśród najczęstszych dolegliwości, do których grypa może prowadzić, należy:

• zapalenie płuc,
• oskrzeli,
• zatok,
• krtani,
• tchawicy,
• mięśni,
• zaostrzenie astmy oskrzelowej,
• niewydolność krążenia,
• drgawki gorączkowe,
• encefalopatia,
• zapalenie mózgu,
• zapalenie spojówek,
• sepsa,
• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
• zespól Guillaina-Barrego,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• pogorszenie i zaostrzenie chorób przewlekłych,
• niewydolność nerek.

W przypadku kobiet w ciąży powikłania grypy mogą prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu, jak również zagrażać życiu płodu. Grypa w ciąży może też przełożyć się na niską masę urodzeniową dziecka i problemy z prawidłowym wzrostem płodu.

Rozpoznanie grypy

W diagnozowaniu grypy najważniejszy jest dobrze przeprowadzony wywiad lekarski, na podstawie którego lekarz będzie w stanie stwierdzić, czy chory ma do czynienia z grypą, czy z inną infekcją. Zazwyczaj same objawy są wystarczające do postawienia prawidłowej diagnozy i nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań.

Pomocniczo jednak, w diagnostyce grypy, można wykonać badanie potwierdzające obecność materiału genetycznego wirusa, wykonując test RT-PCR lub test antygenowy w materiale pobranym z nosa i gardła chorej osoby. Badania te służą najczęściej jako informacja dla służb epidemiologicznych, z jakim typem wirusa mamy do czynienia w danym sezonie zachorowań lub w celu indywidualnego doboru leczenia u osób z grupy ryzyka.

Leczenie grypy i leki na grypę

W grypie stosuje się głównie leczenie objawowe. Wykorzystuje się tu leki ograniczające objawy infekcji, czyli leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne), leki ograniczające kaszel i środki na ból gardła. Jeśli przebieg grypy jest ostry i istnieje ryzyko powikłań, lekarz może włączyć leki na grypę, ograniczające namnażanie się wirusa, czyli zalecić stosowanie leków przeciwwirusowych np. zanamiwir czy oseltamiwir. Ten ostatni należy podawać chorym na grypę kobietom w ciąży, ponieważ są one dużo bardziej narażone na ryzyko wystąpienia powikłań. Leczenie przeciwwirusowe może skrócić czas trwania infekcji. U większości chorych na grypę nie ma konieczności stosowania wspomnianych lekarstw.

W leczeniu grypy a i b ważne jest zadbanie o odpoczynek, odpowiednie nawadnianie organizmu i odżywianie się. Ma to na celu dostarczyć organizmowi odpowiednio dużo sił do walki z infekcją. W przypadku dzieci należy pamiętać, aby nie podawać im kwasu acetylosalicylowego. U małych dzieci może on wywołać zespół Reye'a. Ponieważ grypa jest chorobą wirusową, w jej leczeniu nie stosuje się antybiotyków.

Jak zapobiegać grypie

Przede wszystkim osoby chore powinny odizolować się od zdrowych, aby nie roznosić wirusa. Ważne jest także noszenie maseczek ochronnych w dużych skupiskach ludzi oraz higiena rąk po przyjściu do domu. Należy też zwrócić uwagę na to, aby jak najrzadziej dotykać rękoma twarzy - głównie oczu i ust. W sezonie największej zachorowalności warto też często wietrzyć pomieszczenia (np. klasy w szkołach).

Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie oraz jej ciężkim powikłaniom, jest skorzystanie ze szczepionki przeciwko grypie. Szczepionka na grypę utrzymuje swoje działanie od 6 do 12 miesięcy, czyli obejmuje okres największej zachorowalności. Szczepienia zaleca się przede wszystkim osobom starszym i z niedoborami odporności, czyli osobom z grupy ryzyka. Dzięki szczepieniom liczba zachorowań na grypę może zostać skutecznie ograniczona.