Cukrzyca

Objawy cukrzycy typu 2

Cukrzycy typu 2 towarzyszą liczne objawy choroby. Niestety rozwijają się one powoli i przez długi czas pozostają niezauważone. Najczęstsze objawy diagnozowane u pacjentów to:

• zaburzenia w widzeniu,
• pogorszenie koncentracji,
• problem z utrzymaniem uwagi,
• notoryczna senność i zmęczenie,
• poliuria, czyli zwiększone oddawanie moczu,
• polidypsja, czyli zwiększone pragnienie,
• polifagia, czyli zwiększone uczucie głodu, tzw. "wilczy głód",
• wysychanie błon śluzowych i skóry,
• nagły i szybki spadek masy ciała,
• rozdrażnienie,
• łatwe powstawanie sińców,
• wymioty.

Dodatkowo chorzy na cukrzycę typu 2 mogą skarżyć się na:

• zbyt wolne gojenie się ran,
• infekcje skórne o nawracającym charakterze,
• zapalenie dziąseł,
• mrowienie kończyn, głównie dłoni i podeszwy stóp,
• skurcze łydek w nocy,
• apatię,
• infekcje intymne.

Warto pamiętać, że cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2 są:

• nadwaga i otyłość,
• siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej,
• nieodpowiednia dieta,
• stres,
• palenie papierosów, spożywanie alkoholu,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia hormonalne, głównie kortyzolu i testosteronu,
• wysokie stężenie cholesterolu,
• wysokie stężenie trójglicerydów,
• cukrzyca ciążowa.

Warto pamiętać, że główną przyczyną tego rodzaju cukrzycy jest insulinooporność, rozwijająca się w wyniku nieprawidłowego trybu życia. Drugim powodem są przyczyny genetyczne, czyli niezależne od chorego.

Objawy cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 rozwija się szybko i ma postać ostrą. Jej pełne objawy pojawiają się, gdy zniszczonych zostanie około 90% komórek, które są odpowiedzialne za produkowanie insuliny. U pacjentów z cukrzycą typu 1 bardzo często pojawia się konieczność hospitalizacji, w celu wyrównania stężenia glukozy we krwi. Jakie są typowe objawy cukrzycy tego rodzaju?

• zmęczenie i senność,
• apetyt z towarzyszącym spadkiem masy ciała,
• zwiększone pragnienie,
• spadek wagi i masy mięśniowej,
• suchość w ustach,
• blade błony śluzowe,
• problemy z widzeniem,
• infekcje intymne,
• problemy z widzeniem,
• częste oddawanie moczu,
• uczucie zimnych palców niezależnie od temperatury,
• zapach acetonu z jamy ustnej.

Przyczyny cukrzycy typu 1

Wśród przyczyn rozwoju cukrzycy typu 1 należy wymienić nieprawidłowe działanie układu immunologicznego, który atakuje zdrowe komórki trzustki. Przypadłość ta ma podłoże genetyczne, choć istnieją pewne czynniki, które mogą prowadzić do rozwoju tej choroby. Należą do nich:

• późny poród, powyżej 40 roku życia,
• duża ilość przebytych infekcji w dzieciństwie,
• stan przedrzucawkowy u kobiet w ciąży,
• choroby autoimmunologiczne,
• cukrzyca 1 stopnia u osoby spokrewnionej.

Diagnostyka cukrzycy

Pierwszym objawem cukrzycy jest podwyższony poziom stężenia cukru we krwi. Występuje on niezależnie od spożywanych wcześniej pokarmów lub po przyjęciu węglowodanów.

Rozpoznanie cukrzycy opiera się na badaniu glikemii, które przeprowadza się na czczo, czyli na 8-14 godzin przed badaniem. Jak interpretować wynik?

• Prawidłowe wartości cukru we krwi na czczo to: 70-99 mg/dl
• Nieprawidłowa glikemia na czczo, świadcząca o stanie przed cukrzycowym to: 100-125 mg/dl
• Nieprawidłowa glikemia na czczo, świadcząca o cukrzycy: wynik równy lub większy niż 126 mg/dl, uzyskany dwukrotnie (w innych dniach). O cukrzycy mówimy także wtedy, gdy glikemia mierzona w ciągu dnia i o dowolnej porze jest większa lub równa 200 mg/dl.

Kolejnym badaniem jest test doustnego obciążenia glukozą (OGTT). Gdy jego wynik jest większy lub równy 200 mg/dl w 120 minucie od podania glukozy, mówimy o cukrzycy. Prawidłowa wartość powinna być niższa niż 140 mg/dl.

W diagnozowaniu cukrzycy należy też wykonać badania kliniczne, do których należą:

• test wykrywający obecność cukru w moczu,
• oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej HbA1c (uważanej jest za kluczowy parametr monitorowania wyrównania cukrzycy),
• badanie obecności ciał ketonowych w moczy i osoczu krwi,
• oznaczanie przeciwciał pomocnych w diagnozowaniu cukrzycy,
• pomiar peptydu C,
• wykonanie profilu lipidowego,
• pomiar śladowych ilości albuminy w moczu,
• badanie reakcji pacjenta na podanie insuliny.

Badania w kierunku cukrzycy powinno się wykonywać raz na 3 lata, a u osób po 40-45 roku życia, nawet raz do roku.

Przewlekłe powikłania cukrzycy

Cukrzyca, zwłaszcza nieleczona, prowadzi do powstawania groźnych i trwałych powikłań. Zaliczyć do nich należy:

• Kwasicę ketonową – to zagrażające życiu powikłanie, w którym z powodu braku insuliny, w organizmie dochodzi do rozkładu tłuszczów i powstania ciał ketonowych. Trafiają one do krwi i moczu chorych. Objawy choroby to szybki oddech, senność, wstrząs i śpiączka. Przy szybkim podjęciu działań możliwe jest pełne wyleczenie tej dolegliwości. Powikłanie to jest typowe dla chorych na cukrzycę typu 1.
• Kwasica hipersomatyczna – rzadkie powikłanie osób chorujących na cukrzycę typu 2. Zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje utratę wody z komórek, która jest następnie wydalana z organizmu. W przypadku braku jej uzupełniania, dochodzi do odwodnienia i zaburzenia równowagi elektrolitowej chorego. Stan ten może prowadzić do śpiączki i śmierci.

Dodatkowo nieleczona cukrzyca powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych (mikroangiopatia i makroagniopatia), które prowadzą do:

• uszkodzenia narządu wzroku – w tym retinopatii cukrzycowej, zaćmy, uszkodzenia naczyniówki, ślepoty,
• uszkodzenia nerek – cukrzycowa choroba nerek, mogąca prowadzić do konieczności przeszczepu,
• neuropatii – czyli uszkodzenia włókien nerwowych, wystąpienia zaburzeń czucia, drętwienia i bólu dłoni czy stóp, zaburzeń w pracy serca, nieprawidłowego ciśnienia krwi.
• Choroby niedokrwiennej serca,
• zespołu stopy cukrzycowej, czyli zaburzenia ukrwienia powodującego powstawanie owrzodzeń i deformacji,
• udaru mózgu,
• spadku odporności,
• problemów metabolicznych związanych z cholesterolem,
• częstych infekcji skóry i owrzodzeń,
• rogowacenia ciemnego naskórka,
• rumieńca cukrzycowego.

Wczesne wykrycie cukrzycy i jej kontrola pozwalają ułatwić leczenie oraz uniknąć groźnych powikłań.

Leczenie cukrzycy typu 2 i 1

Leczenie każdego rodzaju cukrzycy opiera się na kilku filarach, dzięki którym chorzy mają szansę na uniknięcie groźnych powikłań. W pierwszej kolejności należy wymienić przyjmowanie leków na insulinooporność (np. metforminę) lub nawet samej insuliny. Dodatkowo chorzy mogą przyjmować doustne leki przeciwcukrzycowe, których zadaniem jest hamowanie uwalniania glukozy z wątroby lub pobudzenie wydzielania insuliny. Niektóre leki mogą także hamować uwalnianie glukozy z węglowodanów w jelicie.

Dodatkowo osoby chore na cukrzycę powinny:

• Prowadzić zdrowy tryb życia i zwiększyć aktywność fizyczną – co pozwala kontrolować cukrzycę, poprzez redukcję masy ciała (co z kolei zwiększa wrażliwość komórek ciała na działanie insuliny).
• Stosować dietę w cukrzycy – czyli spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym, które nie przyczyniają się do podwyższania stężenia glukozy we krwi. Należy też sięgać po posiłki o zmniejszonej ilości tłuszczów nasyconych, zawierające węglowodany złożone, dzięki czemu zmniejszona zostanie hiperglikemia po posiłu. Zrównoważona dieta sprzyja też utrzymaniu prawidłowej masy ciała, co jest bardzo korzystne w przypadku wystąpienia cukrzycy typu 2.

W przypadku cukrzycy typu 1 bardzo ważne jest właściwe dobranie dawek insuliny (jeśli chory ją przyjmuje). Warto pamiętać, że zbyt wysokie dawki leku, mogą doprowadzić do silnego obniżenia stężenia glukozy we krwi i wywołać objawy hipoglikemii.

Cukrzyca ciążowa

Podwyższony poziom glukozy we krwi może pojawiać się u kobiet w ciąży (i wracać do normy po narodzinach dziecka). Za wystąpienie tej dolegliwości odpowiadają zmiany w metabolizmie węglowodanów, a także powstanie insulinooporności, wynikające ze zmian hormonalnych w ciele kobiety. Niestety cukrzyca ciężarnych nie objawia się w tradycyjny sposób, a jej przebieg jest zazwyczaj ukryty. Może przejawiać się spadkiem energii, wzmożonym apetytem i pragnieniem oraz pogorszeniem stanu zdrowia, które nie od razu mogą zostać powiązane z cukrzycą, ale z samym faktem bycia w ciąży.  Warto pamiętać, że u kobiet z cukrzycą ciążową, istnieje większe ryzyko zachorowania na cukrzycę w przyszłości.

Cukrzyca ciążowa jest niestety zagrożeniem dla dziecka, zwłaszcza w 1 trymestrze ciąży. To wtedy dochodzi do kształtowania się organów płodu. Proces ten może przebiec nieprawidłowo i skutkować wadami wrodzonymi w obrębie układu nerwowego i serca. Może dojść do rozwoju bezmózgowia czy niedorozwoju kończyn dolnych. Cukrzyca ciążowa wpływa także na masę urodzeniową dziecka, które może być na tyle duże, że jego poród będzie wymagać przeprowadzenia cesarskiego cięcia. U dziecka może też dojść do powikłań psychofizycznych, w tym do obniżenia sprawności intelektualnej.