Antykoncepcja Hormonalna – Mini kompendium wiedzy. Poznaj rodzaje, zalety, wskazania i skutki uboczne.

Na czym polega antykoncepcja hormonalna?

Antykoncepcja hormonalna posiada odpowiednie dawki syntetycznych hormonów płciowych (estrogenów i gestagenów), które blokują w organizmie kobiety owulację, dzięki której nie dochodzi do zapłodnienia. W ten sposób zahamowany jest proces jajeczkowania. Organizm kobiety nie produkuje komórki jajowej przez co nie dochodzi do zapłodnienia w momencie, w którym obecne są plemniki w drogach rodnych. Mimo, że hormony wytwarzane są sztucznie, działają w podobny sposób do naturalnych kobiecych hormonów płciowych. Dodatkowo antykoncepcja hormonalna przyczynia się do zagęszczenia śluzu szyjki macicy, co prowadzi do naturalnej blokady dla plemników.

W Polsce, antykoncepcja hormonalna jest przepisywana wyłącznie na receptę. Aby móc skorzystać z jej zalet możemy umówić się do ginekologa, bądź w prostszy sposób bez potrzeby wychodzenia z domu – w przychodni online. W tym drugim przypadku dostaniesz kod do e-recepty, którą będziesz mogła zrealizować w każdej aptece.

Jeśli postanowisz odstawić tabletki, to po 2-4 miesiącach Twój organizm powinien wrócić do normy i będziesz mogła wtedy starać się o dziecko.

Jaka jest skuteczność antykoncepcji hormonalnej?

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej szacuje się na ponad 99%, co stawia tę metodę zabezpieczenia na pierwszym miejscu. Wysoce przewyższa w działaniu prezerwatywy czy środki plemnikobójcze. Do określenia ryzyka zajścia w ciąże, pomimo korzystania z antykoncepcji, używa się tzw. wskaźnika Pearla. Im jego wartość jest niższa, tym mniejsze będzie ryzyko zajścia w ciąże. Dla prezerwatywy wskaźnik ten wynosi 3,0 punktów, zaś antykoncepcja hormonalna – już tylko 0,001 punktów.

Jednak nieregularne zażywanie tabletek antykoncepcyjnych, wymioty, biegunka lub problemy z układem pokarmowym, mogą obniżać działanie tej metody antykoncepcji.

Jak antykoncepcja hormonalna dostaje się do organizmu?

Otrzymany przez nas rodzaj zależny jest od decyzji ginekologa, z którym konsultowaliśmy przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej. Wszystkie różnią się od siebie składem i sposobem dostarczania składników hormonalnych do naszego ciała. Są to m.in.:

• przez układ pokarmowy (tabletki),
• przez skórę (plastry),
• naczynia krwionośne (zastrzyki)
• błonę śluzową pochwy (krążek dopochwowy),
• błonę śluzową macicy (spirala domaciczna).

Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia działania antykoncepcji hormonalnej, warto wcześniej poznać dwa rodzaje tabletek, które możemy stosować. Są to:

• tabletki dwuskładnikowe – zawierające estrogen i progesteron,
• tabletki z progesteronem – są to tzw “mini tabletki” i tabletki antykoncepcji awaryjnej.

Różnią się nie tylko składem, ale również działaniem i przeciwwskazaniami do ich użytkowania.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne? Wykorzystują one działanie dwóch hormonów: progesteronu i estrogenu. Ten pierwszy zapobiega owulacji, zagęszcza śluz szyjkowy i sprawia, że jest on nieprzepuszczalny dla plemników. Zmienia również błonę śluzową macicy w taki sposób, że staje się ona nieprzyjazna dla zapłodnionej komórki jajowej. Estrogen wzmacnia działanie progesteronu i zapobiega nieregularnym krwawieniem.

Jak zaznaczyliśmy wcześniej, antykoncepcja hormonalna ma bardzo wysoką skuteczność w skali Pearla. Oczywiście tylko wtedy, jeśli stosowana jest ona regularnie.

Inne rodzaje antykoncepcji hormonalnej

Nie ukrywamy, że tabletki antykoncepcyjne cieszą się największą popularnością jeśli chodzi o zapobieganie ciąży. Jednak istnieją również inne, równie skuteczne sposoby antykoncepcji hormonalnej. Poniżej opisujemy każdy z nich:

• plastry antykoncepcyjne – System ten uwalnia hormony przez skórę. Warto pamiętać, że miejsce, w którym ma znaleźć się plaster, musi być sucha, a fragment skóry – nieowłosiony.
• ringi dopochwowe – Inaczej zwane krążkami. Jest świetnym rozwiązaniem dla kobiet, który mają problem z regularnością i sumiennością w przypadku tabletek antykoncepcyjnych.
• wkładki wewnątrzmaciczne – Dawka hormonów w tym rodzaju antykoncepcji jest niezwykle niska, więc nie hamują one owulacji. W zależności od dawki mogą objawiać się krwawienia, ale mogą zostać one całkowicie zahamowane. Wkładka taka spełnia swoją funkcję od 3 do 5 lat. Jest to rodzaj antykoncepcji hormonalnej posiadający najwyższy wskaźnik antykoncepcji.
• implanty hormonalne – Niewielkie systemy o podłużnym kształcie. Wszczepiane są przez ginekologa pod skórę wewnętrznej części ramienia. Z takiego implantu korzysta się nawet do 3 lat! Jest to rozwiązanie nie wymagające systematyczności i może być stosowane przez kobiety karmiące piersią.
• zastrzyki antykoncepcyjne – Są to hormonalne preparaty, które wstrzykuje się bezpośrednio do mięśnia, najczęściej jest to pośladek lub ramie. Jeden zastrzyk działa przez ok. 3 miesiące. Mogą być stosowane przez kobiety karmiące piersią.

Czytaj: Jak działają plastry antykoncepcyjne?

Która z metod antykoncepcji hormonalnej jest najpopularniejsza?

Największym powodzeniem cieszą się niezmiennie tabletki antykoncepcyjne. Mają one niezwykle dużą skuteczność, a zarazem są łatwe w użyciu i bez problemu dostępne. Pamiętaj jednak, że nie zawsze muszą być odpowiednie dla Ciebie. Wachlarz środków antykoncepcyjnych na rynku jest dość spory i każda znajdzie coś dla siebie. Aby dobrać najlepszy środek dla siebie istotne będzie wykonanie przez lekarza kilku zaleceń, aby upewnić się, że zostały spełnione określone warunki zdrowotne.

3 Kroki, które należy podjąć przed zastosowaniem antykoncepcji hormonalnej

Jeśli postanowiłaś podjąć się antykoncepcji hormonalnej, wpierw powinnaś podjąć następujące kroki, aby wszystko przeszło bez niepotrzebnych konsekwencji.

Krok 1. Wykluczenie przeciwwskazań

Pierwszym etapem włączenia antykoncepcji hormonalnej powinno być przeprowadzenie przez lekarza ginekologa wywiadu medycznego z pacjentką. Jest to istotna kwestia ze względu na to jak wiele informacji związanych z naszym zdrowiem i trybem życia będzie wpływać na włączenie, wyeliminowanie, a nawet dobór wspomnianej antykoncepcji. Może zdarzyć się również tak, że Twój organizm jest obciążony chorobami, co uniemożliwi wprowadzenie tej metody antykoncepcji z uwagi na zbyt duże ryzyko dla zdrowia. Jakie więc są główne przeciwwskazania do terapii hormonalnej ? Są to:

• Choroba zakrzepowo-zatorowa
• Ciąża 
• Nowotwory tj. rak piersi, jajników, macicy
• Choroby układu krążenia
• Zaburzenia funkcjonowania wątroby oraz przewlekłe choroby wątroby
• Choroby neurologiczne tj. udar mózgu itp.
• Nadciśnienie tętnicze
• Niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych

Krok 2. Wykluczenie ciąży

Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej należy sprawdzić, czy pacjentka na pewno nie jest już w ciąży. Ciąża jest stanem, w którym o organizm matki i dziecka należy szczególnie dbać. W tym okresie nie zaleca się przyjmowania żadnych leków mających wpływ na płód. Antykoncepcja hormonalna ma bardzo negatywne działanie na rozwój płodu co może skutkować poronieniem, a także spowodować wystąpienie u niego wielu nieodwracalnych zmian. W tym celu wymagane jest wykonanie testu ciążowego lub przeprowadzenie badania ginekologicznego.

Krok 3. Wykonanie badań

Trzecim a zarazem dość istotnym krokiem jest zlecenie przez lekarza badań. Brak wyraźnych przeciwwskazań po wywiadzie medycznym nie gwarantuje bezpieczeństwa stosowania środków hormonalnych. Właśnie dlatego tak ważne jest wykonanie poniższych badań:

• Cytologia — jest badaniem przesiewowym w celu wykrycia chorób szyjki macicy
• Badanie piersi — w celu wykluczenia nieprawidłowości
• Badanie ginekologiczne — w tym usg narządów rodnych w celu wyeliminowania nieprawidłowości w ich budowie anatomicznej

Badania krwi — w tym:

• Morfologię — podstawowe badanie krwi wykrywające choroby mogące stanowić przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej
• Pomiar poziomu glukozy we krwi — wykrycie cukrzycy, która jest przeciwwskazaniem do stosowania środków hormonalnych
• Próby wątrobowe — środki hormonalne typu tabletki antykoncepcyjne mogą obciążać znacząco wątrobę, a także zwiększają ryzyko schorzeń tj. kamica żółciowa
• Poziom naturalnych hormonów płciowych — wyeliminowanie zaburzeń hormonalnych
• Pomiar ciśnienia tętniczego — u kobiet stosujących środki hormonalne nadciśnienie występuje ok. dwóch razy częściej w porównaniu do kobiet jej niestosujących. Zalecane jest badanie ciśnienia nawet raz w tygodniu podczas terapii hormonalnej.
• Badanie genetyczne — to pakiet badań w kierunku raka piersi, raka jajnika, czy zakrzepicy. Antykoncepcja hormonalna może zwiększać ryzyko zachorowania na te schorzenia tym bardziej, gdy istnieją predyspozycje genetyczne.

Dalsze badania i ich zakres zależą już od indywidualnej oceny lekarza.

Dowiedz się: Antybiotyk a antykoncepcja. Czy antybiotyki wpływają na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Czy konieczne są badania przed rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej?

Istnieją sytuacje, w których możemy odstąpić od wykonywania badań przed włączeniem środków hormonalnych lecz nie odnosi się to do wszystkich badań. Czasami zdarza się, że lekarz po szczegółowym zebraniu wywiadu medycznego postanawia zrezygnować z wykonania niektórych z nich. Dokładnie zebrany wywiad o zdrowiu pacjentki pozwala już na nakierowanie na konkretną diagnostykę. Docelowo jednak ilość badań wymaga indywidualnego podejścia i oceny lekarza. Czasami tylko niektóre z nich są konieczne.

Jakie są wskazania dla antykoncepcji hormonalnej?

Wskazaniem do rozpoczęcia terapii hormonalnej jest nie tylko antykoncepcja i zapobieganie ciąży. Lekarz może wskazać leczenie hormonalne również w innych przypadkach. Istnieje także możliwość połączenia obu tych rzeczy, dlatego tak istotne jest wykonanie badań i odpowiedni dobór środków przez lekarza.

Terapia środkami hormonalnymi ma dobroczynny wpływ na takie choroby i dolegliwości jak:

• Leczenie trądziku
• Nieregularny cykl miesięczny
• Endometrioza
• Zespół policystycznych jajników
• Bolesne i obfite miesiączki

Jakie są korzyści płynące z antykoncepcji hormonalnej?

Czy wiesz, że korzyścią ze stosowania środków hormonalnych jest nie tylko zapobieganie ciąży ? Niektóre kobiety przyjmują preparaty ze względów zdrowotnych.

Sprawdź: Jak kontrolować swoje zdrowie przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej?

Do zalet wynikających z przyjmowania antykoncepcji hormonalnej można zaliczyć:

• Mniejsze ryzyko pojawienia się na jajnikach torbieli, guzów, czy nowotworu
• Poprawę jakości cery
• Zmniejszenie bolesności miesiączek oraz krwawienia macicznego
• Zmniejszenie objawów wynikających z zespołu napięcia miesiączkowego, w tym huśtawek emocjonalnych 
• Niższe ryzyko osteoporozy
• Obniżenie ryzyka rozwoju rozrostu endometrium, endometriozy, czy też ciąży pozamacicznej

Jakie są skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej?

Antykoncepcja hormonalna mimo wielu plusów posiada również minusy. Co powinnyśmy wiedzieć, zanim się na nią zdecydujemy ? Oto kilka skutków ubocznych, które mogą pojawić się również u Ciebie:

• Plamienia
• Bóle głowy
• Zmiany nastroju
• Nudności i wymioty
• Wzrost masy ciała

Miej na uwadze to, że pojawiające się skutki uboczne nie muszą być oznaką źle dobranej formy antykoncepcji. Niekiedy dolegliwości mijają samoistnie, a organizm przyzwyczaja się do stosowania środków. Dolegliwości mogą również zniknąć po zmianie preparatu. Aby dobrać odpowiedni środek, nie należy się bać zmian. Często pozwalają one na idealne dopasowanie, dzięki czemu nie odczujesz stosowania preparatu na co dzień.