Czym jest łysienie?
Łysienie jest objawem chorobowym, polegającym na postępującym zanikaniu zdolności mieszka włosowego do wytwarzania włosa. Dolegliwość ta może pojawić się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn (u Panów proces łysienia jest bardziej intensywny). Łysienie objawia się głównie na skórze głowy, a jego przyczyną są zaburzenia poszczególnych faz cyklu życia włosa. W ich prawidłowym przebiegu wyróżnia się:
- anagen – faza, w której włos cały czas rośnie, trwająca od około 2 do 7 lat.
- katagen – faza zanikania, trwająca 2-3 tygodnie, w której włos zostaje wypychany w kierunku powierzchni skóry.
- telogen – faza wypadania, w której w ciągu od 1 do 3 miesięcy włos wypada, na skutek wypchnięcia go przez nowy, który dopiero rośnie.
Cykl życiowy włosów powtarza się wielokrotnie. Jednocześnie włosy, rosnące w poszczególnych mieszkach, znajdują się w różnych fazach cyklu. Dzięki temu na głowie cały czas obecne są włosy. Warto pamiętać, że średnio tracimy od 50 do 100 włosów na dobę. Nie jest to powód do niepokoju, o ile przyczyna tego zjawiska jest naturalna.
Jakie są powody wypadania włosów?
Mieszki włosowe są delikatnymi strukturami. Ich pracę, a tym samym cykl życia włosa, może zaburzyć wiele czynników. Wśród przyczyn nadmiernego wypadania włosów można wymienić:
- niewłaściwą pielęgnację skóry głowy i włosów,
- uwarunkowania genetyczne,
- zatrucie organizmu metalami ciężkimi,
- zaburzenia gospodarki hormonalnej,
- zażywanie niektórych grup leków,
- niedobory białka, cynku i żelaza,
- nieprawidłowe odchudzanie,
- choroby skóry,
- choroby ogólnoustrojowe,
- nadmiar beta-karotenów,
- anemię,
- menopauzę,
- promieniowanie jonizujące,
- ciążę i poród,
- silny stres, traumy,
- choroby przewlekłe (np. nadczynność kory nadnerczy, cukrzyca, niedoczynność lub nadczynność tarczycy).
Najczęstsze typy łysienia
Istnieje kilka typów łysienia, występującego u mężczyzn i kobiet.
Łysienie androgenowe
Jest to najczęściej występujący typ łysienia, zwany także łysieniem typu męskiego (choć dolegliwość ta może wystąpić także u kobiet). Tego rodzaju łysienie początkowo charakteryzuje się niewielką utratą włosów na przodzie głowy, czyli powstawaniem tak zwanych zakoli. Następnie zaczyna ich brakować na całej, przedniej linii włosów. Z czasem ubytki stają się zauważalne na skórze środkowej części głowy oraz na jej czubku. Włosy najdłużej pozostają na skroniach i w części potylicznej.
Przyczyną łysienia androgenowego jest działanie DHT (dihydrotestosteron), który powstaje w wyniku oddziaływania enzymu 5-alfa-reduktazy na wolny testosteron. DHT powoduje obkurczenie oraz postępujący proces miniaturyzacji mieszków włosowych, które ostatecznie zanikają. Zanim do tego dojdzie, włosy stają się cieńsze. DHT skraca też czas trwania fazy wzrostu włosa (anagenu), wydłużając fazę spoczynku (telogenu). W przypadku łysienia androgenowego nie da się całkowicie powstrzymać wypadania włosów. Istnieje jednak możliwość zahamowania tego procesu.
Łysienie telogenowe i anagenowe
Te dwa rodzaje łysienia objawiają się rozproszoną utratą włosów na całej powierzchni głowy. A czym się od siebie różnią?
- Łysienie telogenowe – jest wynikiem niedoborów żywieniowych i witaminowych, problemów z gospodarką hormonalną, alergii, chorób zakaźnych, chorób skóry oraz chorób przewlekłych. W wyniku łysienia telogenowego na głowie dominują włosy będące w ostatniej fazie cyklu życiowego (czyli w fazie wypadania), przy jednoczesnym braku odpowiedniej ilości nowych włosów. Prowadzi to do widocznych na głowie przerzedzeń.
- Łysienie anagenowe – to wynik zażywania niektórych leków, przechodzenia chemioterapii lub działania promieniowania jonizującego. Efektem jest uszkodzenie mieszków włosowych, przez co włosy stają się cieńsze i łatwo wypadają.
Łysienie plackowate
Polega na częściowej utracie włosów w niektórych obszarach owłosionej skóry głowy. W efekcie pojawiają się na niej „placki”, pozbawione włosów. Mają one okrągławy kształt i średnicę około 1 cm. W łysieniu plackowatym jednocześnie może pojawić się kilka ognisk tego rodzaju. Mogą też łączyć się ze sobą, prowadząc do wyłysienia większej części skóry głowy. Dolegliwość ta ma najprawdopodobniej podłoże autoimmunologiczne. Wśród innych przyczyn łysienia plackowatego można wymienić dziedziczone uwarunkowania genetyczne, stres lub stosowanie niektórych leków.
Inne rodzaje łysienia
Oprócz powyższych typów łysienia, które należą do najbardziej popularnych, można wyróżnić kilka innych rodzajów tej dolegliwości.
- Łysienie polekowe – będące wynikiem zażywania farmaceutyków, które zaburzają pracę mieszka włosowego lub działają na niego toksycznie. Lekami, które mogą do tego prowadzić, są pigułki antykoncepcyjne, niektóre beta-blokery, witamina A i leki kardiologiczne. Pierwsze objawy łysienia mogą pojawić się już w 3 miesiące po rozpoczęciu zażywania lekarstw. Utrata włosów może pojawić się nie tylko na skórze głowy, ale także na brwiach, rzęsach czy w okolicach intymnych. Łysienie to jest najczęściej odwracalne.
- Łysienie łojotowkoe – jest wynikiem łojotokowego zapalenia skóry. Jego przyczyną jest nadczynność gruczołów produkujących sebum, którego nadmierna ilość osłabia strukturę włosów. Dodatkowo nadmiar łoju staje się miejscem rozwoju grzybów i bakterii, które wywołują wspomniany stan zapalny. Na skórze pojawia się też łupież, a włosy zaczynają przetłuszczać się. Dodatkowo ulegają osłabieniu i zaczynają wypadać. W efekcie widoczne staje się ich wyraźne przerzedzenie - od łuków skroniowych do czubka głowy. Nieprawidłowa praca gruczołów łojowych może być wynikiem problemów hormonalnych, stresu, chorób autoimmunologicznych, chorób układu nerwowego czy też skutkiem używania nieodpowiednich kosmetyków, podrażniających skórę głowy.
- Łysienie kiłowe – w ciągu 6 miesięcy od zakażenia kiłą, dochodzi do utraty włosów o charakterze ogniskowym lub ogólnym. W przypadku ogniskowej utraty włosów zaczynają one sprawiać wrażenie wygryzionych. Dotyczy to przede wszystkim włosów rosnących w częściach skroniowej i potylicznej głowy. Łysienie tego rodzaju jest odwracalne - włosy odrastają po wyleczeniu choroby.
- Łysienie bliznowaciejące – w jego wyniku dochodzi do trwałego uszkodzenia mieszków włosowych. Przyczyną tej dolegliwości mogą być zaburzenia genetyczne (np. pęcherzowe oddzielanie się naskórka, rogowacenie mieszkowe wyłysiające) albo czynniki fizyczne – termiczne uszkodzenia ciała, promieniowanie jonizujące czy uszkodzenia chemiczne skóry głowy. Powodem łysienia bliznowaciejącego są także nowotwory oraz choroby zakaźne, jak czyraki, kiła, półpasiec. Łysienie to najczęściej objawia się w części ciemieniowej głowy. W miejscu powstającej zmiany, skóra głowy staje się błyszcząca, cienka, bez cech zmian zapalnych. Włosy mogą pozostawać na niej w postaci kępek. W przypadku łysienia bliznowaciejącego odrost włosów jest niemożliwy.
Leczenie łysienia
Problem wypadających włosów to dolegliwość, którą trzeba leczyć. Przed rozpoczęciem kuracji przeprowadza się badanie trychologiczne. Obejmuje ono wywiad lekarski, trichoskopię (badanie skóry głowy) i trichogram (badanie, które pozwala ustalić ilość cebulek w poszczególnych fazach życia). Celem badania jest odnalezienie przyczyny wypadania włosów, określenie rodzaju łysienia oraz stopnia zaawansowania dolegliwości.
W przypadku trwałego uszkodzenia mieszków włosowych, niestety nie ma możliwości przywrócenia ich funkcji. W pozostałych przypadkach, w zależności od przyczyn łysienia, można zapobiegać nadmiernej utracie włosów lub odwrócić niekorzystne zmiany. Co więc pomoże w walce z łysieniem?
- Leczenie farmakologiczne – polega na doustnym stosowaniu środków, które hamują przemianę testosteronu w DHT (negatywnie oddziałującego na mieszki włosowe), a dokładnie aktywność 5 alfa reduktazy. Jednym ze stosowanych leków jest finasteryd. Wykorzystuje się go leczeniu łysienia androgenowego u mężczyzn. Wśród innych leków, stosowanych w przypadku łysienia i kobiet i mężczyzn, można wymienić flutamid, cyproteron, pironolakton. Wdrożone leczenie ogranicza łysienie i pobudza odrastanie włosów. Niestety nie wrócą one do takiego stanu, w jakim były wcześniej. Leki należy zażywać regularnie, aby utrzymać efekt ich działania.
- Mezoterapia igłowa skóry głowy – w skórę głowy wstrzykuje się osocze bogatopłytkowe, które stymuluje naturalne procesy regeneracji oraz poprawia ukrwienie i odżywienie skóry. Dzięki temu cebulka włosa pobudza jego wzrost.
- Laseroterapia – polega na stosowaniu światła czerwonego i podczerwonego, działających biostymulująco. Laser wpływa na metabolizm komórek i mieszków włosowych, co powoduje wzrost włosów. Zabieg laseroterapii poprawia zarówno gęstość, jak i grubość włosów.
- Wcierki do włosów – są to odżywki lub szampony, które wciera się w skórę głowy. Zawarte w nich substancje, jak na przykład minoksydyl, stymulują wzrost włosów. Czynniki wzrostu włosów zawarte są także w niektórych wyciągach roślinnych, uzyskanych ze skrzypu polnego, łopianu czy czarnej rzepy. Ich stosowanie może ograniczać postępujące łysienie i pobudzać wzrost włosów.
- Przeszczep włosów – polega na pobraniu włosów z obszarów głowy, w których te występują i przeszczepieniu ich w miejsca wyłysienia. Należy pamiętać, że metoda ta nie zwiększa liczby włosów, a jedynie maskuje powstałe ubytki. Może być stosowana zarówno w leczeniu łysienia androgenowego, jak i innych typów. Mogą ją stosować zarówno kobiety, jak i mężczyźni.
