Czy tabletki antykoncepcyjne działają od pierwszego dnia ich stosowania?

Działanie tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne to preparaty, które stosuje się doustnie w celu zablokowania owulacji oraz zmiany konsystencji śluzu szyjki macicy tak, aby nie przepuszczała ona plemników do komórki jajowej. Zawierają one w sobie syntetyczne hormony, które są odpowiednikami żeńskich hormonów płciowych. Estrogen w tabletkach antykoncepcyjnych odpowiada za blokowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i niedopuszczenie do owulacji. Progesteron w antykoncepcji to obok estrogenu drugi ważny hormon płciowy, powodujący regularny cykl miesiączkowy u kobiet.

Środki antykoncepcyjne stosowane są nie tylko w zapobieganiu ciąży, ale również wykorzystywane są do leczenia wielu chorób, takich jak chociażby zespół policystycznych jajników, czy endometrioza. Korzystnie wpływają, także na regulację cyklów miesięcznych, czy też zmniejszają ich bolesność.

Czytaj: Plastry antykoncepcyjne – wady i zalety

Trzeba pamiętać, że środki antykoncepcyjne wydawane są w aptekach wyłącznie na receptę — aby móc skorzystać z jej zalet należy umówić się do lekarza ginekologa, bądź za pośrednictwem przychodni online, gdzie e-receptę uzyskasz już nawet w kilka minut!

Rodzaje pigułek antykoncepcyjnych

Pigułki antykoncepcyjne dzieli się na jednoskładnikowe i dwuskładnikowe.
Tabletki dwuskładnikowe zawierają progesteron i estrogen. W grupie tabletek dwuskładnikowych można znaleźć tabletki jedno-, dwu- i trójfazowe. Pigułki jednofazowe zawierają stałą dawkę obu hormonów, przeznaczoną na każdy dzień. Tabletki dwu- i trójfazowe zawierają różne proporcje gestagenów i etynyloestradiolu w każdej tabletce z danej „fazy”, aby lepiej naśladować naturalny cykl menstruacyjny.

Tabletki jednoskładnikowe często nazywane są minipigułkami, zawierają jedynie jeden hormon, jakim jest progestagen. Preparaty jednoskładnikowe uważa się za łagodniejsze środki antykoncepcji hormonalnej. Mają mniejszą skuteczność niż tabletki dwuskładnikowe, ale mogą być przyjmowane przez kobiety po porodzie, nie wpływają na pokarm ani zdrowie narodzonego dziecka. Są również polecane dla kobiet powyżej 35 roku życia palących papierosy, chorujących na migrenę, czy cukrzycę z powikłaniami sercowo-naczyniowymi.

Czytaj: Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe czy dwuskładnikowe – które będą lepsze?

Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Do oceny skuteczności antykoncepcji wykorzystywany jest najczęściej tzw. wskaźnik Pearla. Określa on do ilu ciąż dochodzi u 100 kobiet, które regularnie współżyją przez 1 rok, korzystając właśnie z określonej metody antykoncepcji. Przy stosowaniu tabletek dwuskładnikowych wskaźnik Pearla wynosi 0-1,26 - jest to wynik przy przestrzeganiu wszystkich zasad takich jak m.in. regularne zażywanie tabletek, brak interakcji z lekami , niepomijanie dawek itp. Przy typowym stosowaniu, rośnie on do 0-2,5. Oznacza to, że średnio w ciągu roku 1-2 kobiety, które regularnie współżyją i korzystają z tej metody antykoncepcji hormonalnej, zachodzą w ciążę. Z kolei przy pigułkach jednoskładnikowych wynik oscyluje w granicach 0,5-1.

Jak stosować tabletki antykoncepcyjne?

Najważniejsze w stosowaniu środków hormonalnych to przyjmowanie ich systematycznie, o mniej więcej stałej porze dnia. Regularność stosowania danej metody antykoncepcji jest niezwykle kluczowa dla jej skuteczności. Zażywanie pigułek o podobnej porze dnia pozwala unikać dużych wahań w poziomie hormonów w organizmie. Należy także pamiętać, że inne leki zażywane wraz a antykoncepcją mogą wpływać na metabolizm hormonów i zmniejszać ich efektywność. Do takich grup leków można zaliczyć np. leki przeciwpadaczkowe, leki uspokajające, niektóre antybiotyki itp. Dlatego niezwykle ważne, aby za każdym razem informować lekarza o stosowaniu środków antykoncepcyjnych. W tym przypadku lekarz powinien dostosować leki do Twojej terapii hormonalnej lub poinformować o stosowaniu dodatkowego środka zabezpieczającego przed niechcianą ciążą.

Sprawdź: Czy tabletki antykoncepcyjne działają od pierwszego dnia ich stosowania?

Jak szybko tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?

Wiele kobiet posiada wątpliwości dotyczące tego, od którego momentu tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać. To zależy od tego, w którym momencie cyklu zacznie się je przyjmować.
W przypadku tabletek dwuskładnikowych ważne jest rozpoczęcie przyjmowania środków w ciągu pierwszych 5 dni cyklu menstruacyjnego (a najlepiej w 1 dniu). Zażycie pierwszej pigułki w tym czasie chroni nas przed ciążą od razu.

Na rynku są preparaty, które zawierają 21 lub 24 tabletki. Po ich przyjęciu, konieczna jest 7-dniowa przerwa. Aby zmniejszyć ryzyko zbyt wczesnego lub późnego rozpoczęcia kolejnego opakowania leku, wprowadzono tabletki placebo. Środki w cyklu 21+7 lub 24+4 zawierają odpowiednio 21, lub 24 tabletki z hormonami oraz dodatkowe 7, lub 4 tabletki placebo niezawierające żadnych hormonów. Służą one jedynie zachowaniu ciągłości przyjmowania leku.

W przypadku tabletek jednoskładnikowych, bez względu na moment rozpoczęcia przyjmowania, należy przez pierwsze 7 dni stosować dodatkowo prezerwatywę. Efekt antykoncepcyjny pojawia się dopiero po tygodniu codziennego przyjmowania tabletki o stałej porze — systematyczność jest tu niezwykle ważnym czynnikiem.

Pigułki jednoskładnikowe posiadają w opakowaniu zawsze 28 tabletek, które należy przyjmować bez żadnej przerwy. Każda z pigułek ma taką samą zawartość substancji aktywnych — nie ma znaczenia co do kolejności ich przyjmowania. Co więcej, nie musisz, także robić przerw — przyjmujesz pigułki stale, opakowanie jedno po drugim.

Zastosowanie antykoncepcji hormonalnej po czasie — co zrobić?

Strategia postępowania w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej zależy od typu preparatu i dnia cyklu, w którym doszło do pomyłki.
Najczęściej kobiety, które nie przyjęły pierwszej tabletki do 5. dnia od rozpoczęcia cyklu menstruacyjnego w przypadku tabletek dwuskładnikowych, powinny wstrzymać się z rozpoczęciem blistra do następnej miesiączki.

Z kolei w sytuacji tabletek jednoskładnikowych, jeśli pominięta została pigułka lub nastąpiło opóźnienie w przyjęciu kolejnej dawki środka i nie przekracza ono 3 godzin, to przez następne 2 dni wystarczy dołączyć dodatkową formę antykoncepcji.

Skuteczność antykoncepcji jednoskładnikowej znacząco spada, jeżeli czas przyjęcia między kolejnymi tabletkami wynosi więcej niż 36 godzin.

Co obniża skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Skuteczność antykoncepcji może zostać obniżona na skutek stosowania niektórych leków, suplementów diety, ziół a nawet soków. Najczęściej są to jednak interakcje ze środkami takimi jak:

• antybiotyki (głównie te z tetracykliną, kotrimoksazolem czy amoksycyliną).
• leki przeciwgruźlicze,
• leki przeciwgrzybicze,
• leki antydepresyjne,
• leki przeciwpadaczkowe,
• leki przeciwwirusowe,
• leki przeczyszczające
• Paracetamol

W przypadku ziół są to:

• napary z dziurawca. Zawarta w nim substancja czynna – hyperforyna pobudza wątrobę do szybszego rozkładania każdego rodzaju pigułek antykoncepcyjnych, a to osłabia ich działanie.
• herbatki ziołowe zawierające senes oraz babkę płesznik. Mogą zmniejszyć wchłanianie przez organizm hormonów zawartych w doustnych środkach antykoncepcyjnych.
• siemię lniane. Wytwarza śluz, który pokrywa błonę przewodu pokarmowego, utrudniając wchłanianie substancji z tabletek.

Dowiedz się więcej: Czy antybiotyki wpływają na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

W kwestii suplementów diety mowa przede wszystkim o węglu leczniczym, produktach zawierających chrom, ale i witaminie C w dawce powyżej 1000 mg na dzień.

Co ciekawe również sok grejpfrutowy obniża działanie tabletek antykoncepcyjnych. Substancje zawarte w grejpfrucie wpływają na działanie większości leków, w tym także hormonalnych. Pamiętaj o tym!

W momencie wymiotów bądź biegunki wchłanianie substancji zawartych w pigułkach hormonalnych ulega znacznemu osłabieniu. Jeżeli do zaburzeń żołądkowo-jelitowych doszło w czasie do 4 godzin od zażycia tabletki, należy postępować tak jak w przypadku pominięcia tabletki. W sytuacji uporczywej i dość długiej biegunki i wymiotów należy zastosować dodatkową formę zabezpieczenia.